Hol ko‘proq gap markazi kesimga bog‘lanib, undan anglashilgan ish-harakatning

ESLATMA: To‘ldiruvchi, boshqa gap bo‘laklari kabi, birikmali holda ham qo‘llanadi, to‘ldiruvchilar yordamida aytilmoqchi bo‘lgan fikr ravshanlashadi.

M: Men uning go‘zal siymosidan qalbim ko‘zgusini, visol orzusini, umidim gulshanini ko‘rardim.

To‘ldiruvchi ikki xil bo‘ladi:

To‘ldiruvchi ikki xil bo‘ladi:

a. Vositasiz to‘ldiruvchi – o‘timli fe’llarga bog‘lanib, belgili va belgisiz tushum kelishigi qo‘shimchasi –ni bilan shakllanib, kimni?, nimani? so‘roqlariga javob bo‘luvchi so‘zlar vositasiz to‘ldiruchi deyiladi.

M: Zebi onasining beradigan javobini oldindan bilardi.

Qarilari kutadi mehmon, pazandasi yopadi shirmon.

Yurgan daryo, o‘tirgan bo‘yra, deydilar.

b. Vositali to‘ldiruvchi – Hokim so‘zning kimga?, nimaga?, kimdan?, nimadan?, kim uchun?, nima uchun?, kim haqida?, nima haqida?, kim bilan?, nima bilan? kabi so‘roqlarga javob bo‘luvchi so‘zlar vositali to‘ldiruvchilar deyiladi. Vositali to‘ldiruvchilar jo‘nalish, chiqish, ba’zan o‘rin-payt kelishiklari qo‘shimchalarini yoki uchun, bilan, orqali, xususida, to‘g‘risida kabi ko‘makchilarini olgan so‘zlar (yoki so‘z birikmasi) bilan ifodalanadi.