Hol ko‘proq gap markazi kesimga bog‘lanib, undan anglashilgan ish-harakatning

4. Ot bilan: Kumush qishdan, zumrad bahordan, qolishmaydi kuzning ziynati.

5. Ravish bilan: Uzoq-yaqin yerlardan odamlar yig‘ila boshladi.

5. Ravish bilan: Uzoq-yaqin yerlardan odamlar yig‘ila boshladi.

6. Sifatdosh bilan: Mayin esgan shabada ko‘nglimizni chog‘ qildi.

7. Modal so‘z bilan: Zarur ishlarimizni bitirdik.

8. Taqlid so‘zlar bilan: Zavodning mashina bo‘limidan gurs-gurs zarb uzluksiz eshitilib turadi.

9. Ibora bilan: Unda og‘zining tanobi qochadigan odati bor.

ESLATMA: Sifatlovchi-aniqlovchilar ba’zan o‘ziga qarashli so‘zlar bilan birikmali holda qo‘llanadi. Aniqlovchi vazifasida kelgan sifatdoshlar birikmali qo‘llanib, sifatdosh qurilmani hosil qiladi.

ESLATMA: Sifatlovchi-aniqlovchilar ba’zan o‘ziga qarashli so‘zlar bilan birikmali holda qo‘llanadi. Aniqlovchi vazifasida kelgan sifatdoshlar birikmali qo‘llanib, sifatdosh qurilmani hosil qiladi.

M: Jamilovning egnida oq shohi kitel, sariq kavertok shim, oyog‘ida kavkazcha etik, boshida chust duppi edi.

Yuzida bilinar-bilinmas chechak o‘rni qolgan(sifatdosh qurilma), keng peshonali, sochlarini o‘ng tomonga silliq taragan (sifatdosh qurilma) jurnalist shoirga bir qarab qo‘ydi.

b. Qaratqich-aniqlovchi – Gapning biror shaxs yoki narsa-buyumga qarashliligini, xosligini bildirgan bo‘lagi qaratqich aniqlovchi deyiladi. Aniqlovchining bu turi qaratqich kelishigidagi so‘zlar bilan ifodalandi. Qaratqich aniqlovchi bog‘langan bo‘lak qaralmish hisoblanadi. Qaratqich-aniqlovchili so‘z birikmalarining asosiy belgisi hokim so‘zning egalik qo‘shimchalari bilan (ko‘pincha, III shaxs birlik sondagi –i, -si qo‘shimchasi bilan) kelishini talab qlishidadir.

b. Qaratqich-aniqlovchi – Gapning biror shaxs yoki narsa-buyumga qarashliligini, xosligini bildirgan bo‘lagi qaratqich aniqlovchi deyiladi. Aniqlovchining bu turi qaratqich kelishigidagi so‘zlar bilan ifodalandi. Qaratqich aniqlovchi bog‘langan bo‘lak qaralmish hisoblanadi. Qaratqich-aniqlovchili so‘z birikmalarining asosiy belgisi hokim so‘zning egalik qo‘shimchalari bilan (ko‘pincha, III shaxs birlik sondagi –i, -si qo‘shimchasi bilan) kelishini talab qlishidadir.

M: ukamning ruchkasi

Qaratqich-aniqlovchi qaralamish bilan munosabatga kirishganda turlicha shakllanadi:

Qaratqich-aniqlovchi qaralamish bilan munosabatga kirishganda turlicha shakllanadi:

1. Qaratqich va qaralmish belgili keladi: (daraxtning bargi)

2. Qaratqich belgisiz, qaralmish belgili keladi: (direktor xonasi )

3. Qaratqich va qaralmish belgisiz keladi: (o‘rik danak, yong‘oq mag‘iz)

4. Qaratqich belgili, qaralmish belgisiz keladi: (bizning qishloq)

Qaratqich-aniqlovchi quyidagi so‘z turkumlari bilan ifodalanadi:

Qaratqich-aniqlovchi quyidagi so‘z turkumlari bilan ifodalanadi:

a. Ot bilan: Dutor torlarining jarangi Zumradning tovushiga qo‘shilib ketdi.

b. Otlashgan sifat bilan: Yaxshining yaxshiligi tegar har yerda, yomonning yomonligi tegar tor yerda.

c. Otlashgan son bilan: Birining ko‘zi qora, ikkinchisining ko‘zi ko‘k edi.

d. Olmosh bilan: Bizning eshon – kabobpazlarning piri.

e. Otlashgan sifatdosh bilan: So‘raganning bir yuzi qora, bermaganning ikki yuzi qora.

f. otlashgan undov, taqlid so'zlar bilan: Bolalar qiy-chuvining ovozi shu yergacha yetib keldi.