|
3.1. ҲУДУДНИНГ СТРАТИГРАФИЯСИ
Кон майдонида параметрик бурғи қудуғи ёрдамида палеозой, мезозой ётқизиқлари очилган. Палеозой ётқизиқлари фундаментни, мезозой ва кайнозой ётқизиқлари қоплама комплексни ташкил этади.
Палеозой эротемаси - PZ
Чоржов тектоник поғонаси марказий қисмида олиб борилган чуқур бурғулаш ишлари натижасида палеозой ётқизиқлари асосан чўкинди ва метаморфик тоғ жинсларидан (оҳактошлар, рифли оҳактошлар шунингдек туфлар) иборат эканлиги аниқланган. Палеозой ётқизиқлари 2907-3027м чуқурликларида очилган.Таьрифланган майдонда палеозойнинг ва маьлум даражада кайнозойнинг мураккаб дислокатсияланган ва метаморфланган конлари мавжуд. Палеозой Дар соҳилидаги палеозой ётқизиқлари асосан шу ном билан кириб келган Каратюбинск тоғлари билан чегарадош ва Чакилқалян тоғларида кенг тарқалган. Лландовери босқичи (С1ℓн)
Лландовери босқичининг чўкинди жинслари Чакилкалян тоғларида кенг тарқалган. Енг қадимий бўлганлиги сабабли, улар антиклинал бурмалар томирларида ва кўпинча суриш қанотларида осилган. Қатламнинг қисмида қумтошлар, алилтстонес, лой тошлари, квартс-хлорит-серитсит ва квартс-слюда шистлар, ҳорнфелслар, квартситлар ва оҳактош қатламлари мавжуд. Конларнинг ёши Лландовери фаунаси томонидан тасдиқланган. Ерозия қисмидаги қатламларнинг қалинлиги 400-500м. Пастки гулчамбар (С1W1)
Кичик қалинликдаги уфқ шаклида қуйи Венлок шаклланишлари Чакилқалён тоғлари бўйлаб ўрнатилиб, уларнинг чегараларидан шарққа чиқиб кетган.
Туфли шистлар, квартс порфир туфлари ва фелсит-порфир туфлари уфқнинг пастки қисмида жойлашган Лландоверия ётқизиқларини қоплайди ва кўпинча аста-секин ўтиб боради. Уларнинг қалинлиги 5-10 дан 20-30 м гача ўзгариб туради. Бўлимда юқорироқ бўлиб, туфли жинслар ўрнини босувчи жинсларнинг ноёб қатламларини ўз ичига олган юпқа қатламли оҳактошлар егаллайди. Оҳактошнинг қалинлиги 20-30 дан 80 м гача. Оҳактош таркибида Қуйи Венлок фаунаси (П.Ф. Егоров, Ю.Н. Анекин, 1967-1971) строматопорес, мерсан, брахиопод ва бошқалар мавжуд.
Туффак-оҳактош уфқининг умумий қалинлиги 30-40 дан 100-120 м гача.
Қуйи силурия (С1)
Қуйи Силур ётқизиқлари Каратюбинск тоғларининг шимоли-ғарбий ва жануби-ғарбий қисмларида мавжуд. Улар микозли ва амфибол шистлар, парагнеисслар, квартситларнинг ингичка уфқлари, амфиболитлари, оҳактошлари ва доломитлари билан ифодаланади. Оҳактош ва доломит уфқларининг қалинлиги бир неча метрдан 20-30 м гача, узунлиги 2-3 км га етади. У ёки бу даражада, қоида тариқасида, уларнинг ўрнини схелитли скарналар егаллайди. Қатлам қатламларида палеонтологик қолдиқлар топилмади. Қуйи Силурия ёши шартли равишда берилади. Қатлам кесимининг қалинлиги 300-400 м.
Юқори Wенлоск Лоодлес (С1W2 - СРℓд)
Ушбу ёшдаги чўкинди жинслар Силак ва Девоннинг узлуксиз қисмини ташкил етган Чакилкалин тоғларида кенг тарқалган. Улар массив ва ингичка чизиқли тўқималарга ега бўлган қора, қуюқ кулранг ва оч кул рангдаги майда донали битумли доломитлар билан ифодаланади. Бўлимнинг тагида юқори Венлокий давридаги амфипорлар, строматопоралар ва брахиоподларнинг кўп фаунаси мавжуд. Доломит кетма-кетлигининг ўрта қисмидаги қатламларда ўша ёшдаги амфипорлар мавжуд. Бўлимнинг юқори қисмида палеонтологик қолдиқлар топилмади. Доломитлар муттасил оҳактош горизонти билан мос равишда устма-уст тушади. Қатламларнинг қалинлиги 350-400 м.
Юқори силур (С2) .
Каратюбинск тоғлари таркибида кенг тарқалган Доломит-оҳактош қатлами шартли равишда юқори Силур даврига тегишли.
Кетма-кетлик доломитлар билан қопланган кулранг ва тўқ кулранг оҳактошлар билан тавсифланади. Иккала оҳактош ва доломитлар ҳам кўпинча йирик донадор мармарларга айланади. Аста-секин ўтишда (сланетсли карбонатли жинслар) қуйи силурия терригеник ётқизиқлари ва нормал бўлган стратиграфик чегараси. Қатламларнинг қалинлиги 400-450 м.
Придолия босқичи (Сℓб) Придолия босқичи бўлими юқори венлок - лудловнинг устки қисмида жойлашган доломитларга кўра қўшимча оҳактошлар билан ифодаланади. Доломит оҳактошлари тагида одатда 5-20 м қалинликдаги кулранг ва тўқ кулранг оҳактошлар уфқлари мавжуд. Босқичнинг асосий қисми ингичка қатламли тугунли доломит оҳактошлари, баьзан еса чертснинг ингичка қатламлари билан ажралиб туради. Доломит оҳактошларининг Придолия ёши бракиёподлар, мерсанлар, криноидлар ва ҳоказоларнинг мўл-кўл фаунасига асосланган бўлиб, участканинг қалинлиги 350 метрни ташкил қилади.
Қуйи девон (Д1)
Қуйи Девоннинг оҳактошлари Қоратюбе тоғларининг жанубий қисмида ва Чакилқалён тоғларида кенг ривожланган. Улар тошли ва тик релйеф шакллари билан енг қийин жойларни ташкил қилади. Бўлимнинг пастки қисми кулранг ва тўқ кулранг афанитик, ўртача қўпол қатламли, баьзан нақшли оҳактошлар билан ифодаланади. Қуйи Девон оҳактошлари кесимининг юқори қисми кулранг ва оч кулранг тонлар, афанит тузилиши, массив ва қўпол қатламли тўқималар билан ажралиб туради. Қуйи Девон ёши бракиёпод, табулата, ругоза ва денгиз замбаклар фаунаси билан белгиланади. Чакилқалён тоғларидаги участканинг қалинлиги 700 метрга етади.
Қуйи карбон қатламлари қўпол қатламли, оч кулрангдан оқ ранггача ва оҳактошлар билан ифодаланган бўлиб, Чакилқалян тоғларида - Камангароннинг юқори қисмида ва уларнинг шимолий ён бағирларида мавжуд. Оҳактошлар трансгрессив равишда дислокатсияланган ески жинсларнинг йемирилган юзасига ётқизилади; Турнейс саҳнаси конлари билан алоқалар ўрнатилмаган. Камангароннинг юқори оқимида қуйи карбон даврига оид пелесипод фаунаси тўпланган. Оҳактошнинг қалинлиги тахминан 200м. Ташқи кўриниши, структуравий ва тўқимавий хусусиятлари ва иншоотларда жойлашиши жиҳатидан юқорида тавсифланган оҳактошлар шарқда - Зеравинский тизмасининг шимолий ён бағирида харитада тасвирланган Висеан босқичининг фауник жиҳатдан тавсифланган оҳактошлари билан катта аҳамиятга ега.
Москва босқичи (С2м2)
Москва босқичининг депозитлари кўрилган тоғларнинг жанубий ён бағирларида кенг тарқалган. Улар турли хил сланетслар, қумтошлар, бўйсунувчи оҳактош қатламлари бўлган конгломератлар билан ифодаланади. Уларнинг ески жинслар билан алоқалари тектоникдир. Бироқ, шарқда, тасвирланган ҳудуд чегараларидан ташқарида Ўрта карбон терриген конлари Юқори Визенинг фауник жиҳатдан характерланган оҳактошлари билан изчил равишда бир-бирини қоплайди (А.В. Пеиве ва бошқ.). Москва босқичидаги конларнинг умумий қалинлиги, М.А.Аваков (1956-57) маьлумотларига кўра, тахминан 1400м.
Do'stlaringiz bilan baham: |
