Hodisasi reja Asoslama

Mavzuning o'rganilish darajasi. Tilshunoslikda so‘z yasalishi sohasi ancha yillardan beri o‘rganilib kelingan. O‘zbek tilida ham so‘z yasalishi bo‘yicha olimlar tomonidan bir qancha ishlar amalga oshirilgan bo‘lib, bu ishlarda so‘z yasash tiplari, strukturasi, so‘z yasash qoliplari, so‘z turkumlarida so‘z yasalishiga doir tadqiqotlar olib borilgan. Jumladan, o‘zbek tilida so‘z yasalishi bo‘yicha o‘zbek tili grammatikasida, turli darslik va qo‘llanmalarda, H.Ne’matov, A.G'ulomov, R.Rasulov, A.Hojiyev, Sh.Shahobiddinova, A.Berdialiyev, J.Muxtorov, Sh.Rahmatullayev, A.Nurmonov, N.Mahmudov, Sh.Mirzaqulov, Z.Akobirova, Q. Zokirov, H. Jamolxonov kabi olimlarning qarashlari mavjud.
O’zbek tili so‘z yasalishi bo’yicha ayniqsa A.Hojiyevning xizmatlari beqiyosdir. Bu borada uning bir qancha ilmiy asarlari yuzaga kelgan. Maktab darslik va qo’llanmalarida olimlar o‘zbek tilida so‘z yasalish usullarini beshta deb ko‘rsatsalar, ayrimlari uchta, ba’zi ishlarda hatto ikkita deb ko‘rsatiladi. Masalan, affiksatsiya (morfologik) usuli, kompozitsiya (sintaktik) usul, abbreviatsiya (so‘zlarni qisqartirish) usuli, turkumdan turkumga ko‘chish (semantik) usuli, so‘zlarni takrorlash usuli kabi. Bular asosida yangi so‘z yasash hodisasi rus tili qoliplari asosida shakllanganligi ta’kidlanib, hozirgi kunda ayrim olimlar kompozitsiya usulida so‘z yasalish hodisasi mavjud ekanligini inkor etayaptilar. Bu haqda A.Hojiyevning maxsus qo‘llanmasi e’lon qilingan.
Ishning obyekti va predmeti. Tadqiqot obyekti uchun darslik va qo‘llanmalarda berilgan umumnazariy ma’lumotlar, davriy matbuot sahifalaridagi va boshqa sohalardan olingan materiallar belgilandi. Ishning predmeti esa kompozitsiya usulida so‘z yasalishining o‘ziga xos jihatlarini yoritishdan iborat.
Malakaviy ishning manbalari. Bitiruv-malakaviy ishimizning manbalari sifatida oldin bu sohada amalga oshirilgan ilmiy-tadqiqot ishlari, maktab, o‘rta maxsus va oliy ta’lim muassasalari uchun yaratilgan darslik va qo‘llanmalar, izohli lug‘atlar, shuningdek, badiiy asarlar fikrimizni tasdiqlash uchun xizmat qiladi. Ishda asosan o‘zbek tili grammatikasi, turli davrlarda yaratilgan darslik va qo‘llanmalar, o‘zbek tili so‘z yasalishi tizimiga bag‘ishlangan ishlaridan asosiy manba sifatida foydalanildi.