Hkm 0 ta kazus metodologiya – 10-kazuslar

28.
Biznes-trener Igor Rizov shunday hikoya qiladi:
“Yaqinda 25 yoshli yigit bilan suhbatlashdim. U boshqalarni qoʻlidan kelmaydigan ishlarni uddalaydigan, yuqori kvalifikatsiyaga ega, juda yaxshi dasturchi. Ammo tabiatan uyatchanligi va tortinchoqligi sababli odamlar bilan tezda kelishib keta olmaydi. Mashgʻulotlarning birida menga yuzlanib: “Igor, bilasizmi, mening eng katta muammoim – odamlar bilan muloqotga kirishim qiyin”, dedi. Undan nima uchun menga murojaat qilgani va bunday fikrga kelganini soʻraganimda esa, shunday javob berdi: “Mana men oʻz ishimni juda yaxshi koʻraman. Barcha vazifalarni boshqalardan koʻra yaxshiroq bajaraman, ammo ulardan kam maosh olaman. Rahbarni yoniga kirishga esa uyalaman. Boshqa ishda ishlashni esa istamayman”.

1. 
   Oʻz sohasining ustasi boʻlgan bu yigit bilan nima uchun bunday holat sodir boʻlyapti? Muammoning sababini aniqlang.
   
2. 
   Muzokaralar olib borish koʻnikmasini mutaxassis faoliyatidagi ahamiyatiga izoh bering.
   

Suhbatdoshda yaxshi taassurot qoldirishning qanday usullari bor? Yoritib bering.
Odam juda kamtar bo’lib, o’zini nafaqat ishda ko’rsata olmaydi, balki martaba pog’onasidan ko’tarilish imkoniyatini boy beribgina qolmay, shaxsiy hayotini ham qurolmaydi
Музокаралар жараёни тўғрисида ҳуқуқшунос нималарни билиши керак?
Музокаралар – аслида, ҳар қандай аниқ натижага эришиш учун амалга ошириладиган икки ёки ундан ортиқ одам ўртасида фикр алмашиш жараёни. Катта миқдордаги музокаралар ҳар бир инсон ҳаётида мавжуд – ҳаммамиз ҳам биров билан вақти-вақти билан музокарага киришиб, бирор нарсага рози бўлишимиз керак. Ишга жойлашиш, муҳим шартномани тузиш, потенциал бизнес шериклари билан учрашув, мижозга товарлар ёки хизматларни сотиш, оилавий маслаҳат ва бошқалар – буларнинг барчаси музокараларди

Музокараларни олиб бориш тамойиллари қандай?
Музокаралар чоғида амал қилиш керак бўлган принциплар рўйхати:
а. Ҳар доим қарши томон биринчи гапиришига рухсат беринг. Уларнинг таклифи сиз кутганингиздан кўра анча фойдали бўлиши мумкин;
б. таклифингизни ифодалашда ишонч ҳосил қилган ҳолда гапиринг, ишончли, ихчам, энг аввало, сизнинг шеригингиз оладиган фойда ҳақида айтиб беринг;
в. ҳеч қачон, улар қанчалик фойдали таклиф бўлмасин, дарҳол тавсия этилган шартларга рози бўлманг;
г. биринчи таклифни қилганингиздан сўнг, шериклар унга жавоб бермагунича, бошқасини таклиф қилманг;
д. бошқа тараф сўрамасидан шартларни камайтириш кучсизликнинг белгисидир;
е. таваккал қилишдан қўрқманг. Бироқ ёлғон гапирмасликка ҳаракат қилинг: агар алдов юзага чиқса, битим амалга ошмаслиги мумкин.
Музокаралар бўйича кўникмаларни ривожлантириш учун нима қилиш мумкин?
Ҳар хил тренинглар ва китоблар мутолааси тилни “чархлайди”, шунингдек, иш хатларини ёзиш кўникмаларини оширади. Ахир, музокаралардагина эмас, балки шахсий ҳаётда ҳам биз ўзимизни намоён қилишимиз, ишончни мустаҳкамлашимиз, ишонч ҳосил қилишимиз керак.
Нотиқлик санъатини ва риторикани ўрганиш фойдали бўлади. Булар сизнинг омма олдида нутқ ирод қилиш кўникмаларингизни оширишга ёрдам беради. Дарҳақиқат, музокараларда кўпинча ҳар бир томондан бир неча одам иштирок этади. Шунинг учун тингловчиларни ишонтириш қобилиятидан фойдаланишингиз мумкин.
Бундан ташқари, психологияда ўрганишингиз мумкин бўлган курслар ҳам мавжуд бўлиб, улар одамларнинг хатти-ҳаракатлари сабабларини тушуниш учун зарурдир. Бу тадбир музокаралар жараёнида, баъзан сиз суҳбатдошингизнинг ўрнига ўзингизни қўйиш ва уни яхшироқ тушуниш учун ва келишувга эришиш учун асқотадi
29.
Odatda tanqid – biror-bir narsa yoki hodisa, axborotni mutlaq haqiqat, deb baholamaslikdan kelib chiqadi. Yaʼni taqdim etilayotgan voqelik idrok etuvchining ongidagi ideal shaklga nisbatan aynan boʻlmaydi. Demak, tanqid qilayotganda subyektning ongida “oʻz ideal haqiqati” boʻladi. Bu uning mustaqil fikr, qarashga ega ekanidan dalolat beradi. Tanqidni zinhor – bilib-bilmay, yaʼni mustaqil fikrga ega boʻlmay koʻr-koʻrona inkor etish bilan aynanlashtirmaslik kerak. Shundan kelib chiqib quyidagi savollarga javob bering:
1. Tanqidiy fikrlashning asosida tanqid, yaʼni mustaqil fikrga ega boʻlish yotar ekan, qaysi voqea-hodisa, axborot va maʼlumotlarga nisbatan tanqidiy fikrlash oʻrinli emas? Yaʼni qaysi masalalarda mustaqil fikrga ega boʻlish keragu, biroq tanqidiy fikrlash maqsadga muvofiq boʻlmaydi?
2. Tanqidiy fikrlash va oqilona shubha (Rene Dekart) orasida bogʻliqlik bormi? Boʻlsa qanday?
3. Yuridik amaliyotning qaysi vaziyatlarida tanqidiy fikrlash zarurati kuchli?
Танқидий фикрлаш – бу баҳолаш, хулоса қилиш, шарҳлаш ва таҳлил қилиш каби асосий қобилиятлар мажмуи.
Бундан ташқари, танқидий фикрлаш мантиқдан келиб чиқади ва интеллектуал мезонларга асосланади: аниқлик, эҳтимоллик, аҳамиятлилик, дунёқараш ва адолат.
Танқидий фикрлашда ғоялар ва уларнинг аҳамияти кўп фикрлилик нуқтаи назаридан кўриб чиқилади ҳамда улар бошқа ғоялар билан таққосланади. Бу фикрлашнинг энг юқори даражаси бўлиб, унда таҳлил, таққослаш, изоҳлаш, қўллаш, тортишув, янгилик, муаммоларни ҳал қилиш ёки фикрлаш жараёнини баҳолашга алоҳида эътибор берилади.
30.
Oxirgi yillarda Oʻzbekistonda oliy taʼlim muassasasiga oʻqishga kirish uchun umumiy oʻrta taʼlim maktablari bitiruvchilari maxsus oʻquv markazlari va “repetitor” mashgʻulotlariga borishi odatiy majburiy hol boʻlib qoldi. Shuning uchun koʻcha-koʻyda tanish-bilishlar oʻqishga kirmoqchiman, desa “qaysi oʻquv markaziga boryapsan”, “repetiroring kim” kabi mazmunidagi savolni berishadi. Bu holat umumtaʼlim maktablarida talaba boʻlish uchun yetarli bilim berilmayaptimi? degan savolni keltirib chiqaradi. Barchaga maʼlumki, butun dunyoda taʼlim sifati koʻrsatgichlarining yuqoriligi boʻyicha Finlandiya tajribasi eʼtirof etiladi. Finlandiya taʼlimi uchun “oʻquv markazlari”, “repetitor” kabi soʻzlar mutlaqo begona. Bizda esa, ular uzluksiz taʼlimning tarkibiy qismiga aylanib ulgirgan. Ushbu vaziyatni tanqidiy tahlil qilish maqsadida quyidagi savollarga javob topishga harakat kiling:

1. 
   Oʻzbekiston sharoitida oliy taʼlim muassasasiga oʻqishga kirish uchun oʻquv markazlarining zarurligini asoslang. Va shu bilan birga, nima sababdan talaba boʻlish uchun maktab taʼlimining yetarli emasligini izohlang.
   
2. 
   Agar Finlyandiya taʼlim natijalari boʻyicha dunyoda yetakchi oʻrinlarda boʻlsa, nima sababdan respublikamizda ularning tajribasi qoʻllanilmaydi?
   
3. 
   Tanqidiy fikrlash tarkibi asosini vaziyatni baholash, tahlil qilish va xulosa qildeb hisoblasak, istiqbolda maktab taʼlimi safatini talaba boʻlish uchun yetarli darajaga olib chiqishda nimalarga eʼtibor berish lozim, deb oʻylaysiz?
   

Tajriba bilan odamlar bilim va ko’nikmalarni to’plashadi va ular bilan ma’lum bir fikrlash shakli shakllanadi. Shunga o’xshash vaziyatlarga duch kelganda, biz avtomatik xatti-harakatlarni rivojlantiramiz, shuningdek, stereotiplarga bo’ysunamiz.