Hisobotni bosmaga chiqarish Antiplagiat

 
3.4. Bodroq makkajo‘xori duragaylarining suv taqchillik darajasi 
Suv hayotiy jarayonlar uchun zarur omil hisoblanib, barcha fiziologik va 
biokimyoviy jarayonlarda qatnashadi. O‘simlik urug‘lari muayyan namlik 
bo‘lganidagina unadi, uning o‘sishi va rivojlanishi ham etarli namlik bo‘lganida 
amalga oshadi. Suv o‘simlik tanasining haroratini mo‘‘tadillashtiradi. O‘simlik 
organizmida sodir bo‘ladigan barcha hayotiy jarayonlarning jadalligi ularning suv 
bilan ta’minlanganlik darajasiga bog‘liq bo‘ladi. 
0
1
2
3
4
5
6
Qora
Oq
Sariq
Qizil
8-rasm. Bodroq makkajo‘xori duragaylari 
barglarining suv saqlash qobiliyati (%)
ro‘vaklash 
so‘ta chiqarish 
sut pishish
1

---

50 
Tashqi sharoit omillarining o‘zgarishi ko‘pchilik o‘simliklarda suv 
miqdorining o‘zgarishiga olib keladi. Suv taqchil sharoitda esa o‘simlik barglari va 
to‘qimalarida suvning miqdori keskin kamayadi [37]. 
Makkajo‘xori suvga bo‘lgan talabining juda oz qismini yer usti azolari yaniy
barglari orqali ta’minlaydi. Bu asosan yog‘ingarchilik va xavo namligi yuqori 
bo‘lgan davrlardagina yuz berishi mumkin. Meyoriy o‘sish va rivojlanishni 
ta’minlaydigan asosiy suv miqdorini makkajo‘xori tuproqdan ildiz tizimi orqali 
qabul qiladi. Shuining uchun makkajo‘rining suv alamshinish xususiyatlarini 
o‘rganishda tuoroqdagi suv formalari va miqdori muhim ahamiyatga ega. 
Koromiko [14] ma’lumotlariga ko‘ra tuproqdagi suv o‘simliklarning suvga 
bo‘lgan jami ehtiyojini ta’minlashning birdan bir amaliy manbasidir. U tuproq 
zarrachalari orasidagi boshliqlarda saqlanadi va va tuproq umumiy hajmining 30-
60 % gacha bo‘lgan qismiga to‘g‘ri keladi. Tuproq zarrachalari orasidagi 
bo‘shliqlarning hossalari umumiy hajmi ularning har xil o‘lchamalari va o‘zora 
munosabati ‘simlikning hayoti uchun muhim bo‘lgan suv fizik xossalari ko‘p yoki 
kam miqdordagi namlikni saqlash qobiliyatini hamda suvning tuproqda o‘simlik 
ildizlari orqali harakat qilish tezligini belgilaydi. 
Makkajo‘xori nisbatan qurg‘oqchilikka chidamli o‘simlik. Ayniqsa, uning 
qurg‘oqchilikka chidamliligining dastlabgi rivojlanish fazalarida kuzatiladi . Yosh 
o‘simliklarda suvning miqdori 90%va undan ko‘proq bo‘ladi. Vegetatsiyaning 
ikkinchi yarmida suvning miqdori kamayadi va pishish davrida 50-60% dan 
oshmaydi. Makkajo‘xori o‘simliklari tarkibida suvning bunday ko‘p bo‘lishi
tuproqdan ko‘p suv o‘zlashtirishni talab qiladi. O‘zbekistonda sharoitda suvning 
bunday ko‘p talab qilinishi sug‘orish ishlari yoli bilan bartaraf qilinishi mumkin 
[13]. 
Makkajo‘xorining suvga bo‘lgan talabi to‘la qondirish uchun sug‘orish 
ishlari olib boriladi. Ayniqsa qurg‘oqchil mintaqalarda sug‘orishni to‘g‘ri tashkil 
qilish makkajo‘xori hosildorligini oshirish uchun birdan bir omildir. 
Makkajo‘xori muttasil yuqori hosil olish uchun o‘simlikning agrobiologik 
xususiyatlarni, ularning vegetatsiyalarda, suv oziqlantirish, issiqlik va yoritilishga