Hisobotni bosmaga chiqarish Antiplagiat

3.2. Bodroq makkajo‘xori duragaylarining barglaridagi suv miqdori 
Makkajo‘xorining o‘sishida suv bevosita muhim rol o‘ynaydi. Hujayralar 
ichida suv ta’sirda hosil bo‘ladigan turgor bosim hujayralarning hali elastik 
bo‘lmagan yosh qobig‘ining cho‘ziluvchanligini ta’minlaydi. Bu esa hujayralar 
hajmining 
kattalashishiga 
imkon 
beradi. 
Shuning 
uchun 
suvsizlik 
makkajo‘xorining o‘sishini sekinlashtiradi, bunda hujayralar to‘liq cho‘zilmaydi. 
Hujayralar qobig‘ning elastikligi kamayib borishi (sellyuloza to‘planish) tufayli 
o‘simlik suvi bilan yetarli ta’minlangan taqdirda ham ular to‘liq kattalashmaydi. 
Chunki, suv yetarli bo‘lgandagina tirik organizmda kuzatiladigan fiziologik va 
biokimyoviy reaksiyalar o‘z vaqtida va ma'lum izchillikda davom etadi. Dar 
haqiqat, tirik mavjudotlar tanasidagi suv miqdori 70 foizdan to 90 foizgacha 
bo‘lishi, uning muhim ahamiyatga ega ekanligini tasdiqlaydi. Ba'zi o‘simliklarning 
sersuv mevalari, yumshoq barglari va ildizlari suvga juda boy bo‘ladi. Lekin 
urug‘larda, shu jumladan makkajo‘xori urug‘ida ham suv juda kam bo‘lib, bu 
urug‘ni uzoq vaqt saqlash imkonini beradi [6]. 
Makkajo‘xorining sug‘orish mo‘l hosil olishdagi eng muhim agrotexnikaviy 
tadbirlardan biri hisoblanadi. Makkajo‘xorining suvga bo‘lgan talabini uch davrga 
bo‘lish mumkin: birinchi rovak chiqarguncha, ikkinchisi ro‘vak chiqarishdan 
donning sut pishiqligigacha va uchinchisi sut pishiqlik davridan to‘la 
pishiqligigacha bo‘lgan davridir. Birinchi davrda makkajo‘xori suvni kam sarflaydi 
lekin barg poyalarining yaxshi shakllanishi va so‘ta chiqarish uchun yer yaxshi 
nam bo‘lishi uning miqdori dala nam sig‘imining 70% dan kam bo‘lmasligi kerak. 
Buning uchun yer osti suvlari chuqur joylashgan bo‘z tuproqli yerlarda uni 
gektariga 700-800 m
3
normada 1-2 marta sug‘orish lozim.Shu jumladan yerdagi 
nam miqdoriga qarab ,maysalar chiqqandan 10-25 kun keyin birinchi marta, 
shundan yana 15-20 kundan keyin ikkinchi marta sug‘oriladi. 
1

---

44 
Ikkinchi davrda makkajo‘xori suvni ko‘p talab qiladi shunga ko‘ra 
tuproqning bir metrli qavatida namlik dala nam sig‘imining 70% miqdorda 
sarflanadi.Bu davrda makkajo‘xori har gal 800-1000 m
3
dan suv sarflab 2-3 
marta sug‘oriladi.Uchinchi davrda o‘simliklarning suvga bo‘lga talabi keskin 
pasayadi va tuproq namligi dala nam sig‘imining 65% miqdorda sarflanadi. Bu 
davrda makkajo‘xori bir marta sug‘oriladi 
Makkajo‘xorining ontogenezi davrida suvga bo‘lgan talabi ham bir xil emas. 
Dastlabki rivojlanish fazalarida suv sarflanishi kam. Bodroq makkajo‘xori kabi 
o‘rtapishar duragaylarda 7-8, kechpisharlarida 9-11 ta barglar hosil bo‘lishi bilan 
suv sarfi oshadi va ro‘vakning gullashi hamda donasining sut pishishi davrida 
maksimal darajaga yetadi. Ayniqsa, sug‘oriladigan yerlarda o‘g‘itlarning to‘g‘ri 
qo‘llanilishi makkajo‘xorining suv almashinuv jarayonlariga ijobiy ta'sir etadi. 
Tajribalar davomida biz bodroq makkajo‘xori suv almashinuvi jarayonining 
ayrim xususiyatlari o‘rgandik. Ma'lumki o‘simliklar ildizi orqali qabul qilgan 
suvning atigi 0,2 % o‘simlik tanasini shakllanishi uchun sarflanadi, qolgan 99 
%dan ortig‘i barglari orqali bug‘latiladi. O‘simliklar oziq moddalar bilan yaxshi 
ta'minlangan bo‘lsa, quruq modda hosil bo‘lishiga sarflanadigan suv miqdori ancha 
kamayadi.
Biz tajribada bodroq makkajo‘xori duragaylarining barglaridagi suv 
miqdorini hisoblash jarayonida barglardagi suvning miqdori turli rangdagi xillarida
turlicha turlicha bo‘lishini aniqladik. Tajriba makkajo‘xorining 8-9 ta barg hosil 
qilgan, ro‘vak chiqargan, so‘ta chiqargan va so‘talaming sut pishish fazalarida 
o‘tkazildi (3.2-jadval). 
3.2-jadval