|
TOSHKENT DAVLAT SHARQSHUNOSLIK UNIVERSITETI
SHARQ MAMLAKATLARI ADABIYOTI VA QIYOSIY ADABIYOTSHUNOSTLIK KAFEDRASI (hind adabiyoti)
HIND ADABIYOTI MAGISTRANTI
Tilovmurodova Shamsiqamarning
Magistrlik dissertatsiyasini yozish davomida o`qilgan adabiyotlardan essesi
ОЧЕРКИ ИСТОРИИ ЛИТЕРАТУР ИНДИИ X–XX ВЕКА
(1-е издание вышло в 2014 г. при финансовой поддержке Правительства Республики Индия и при поддержке Генерального консульства Индии в Санкт-Петербурге)
“Hind adabiyoti tarixining ocherklari: x-xx asrlar” jamoaviy monografiyasi. (1-nashri 2014-yilda hindiston respublikasi hukumati moliyaviy ko‘magida va hindiston bosh konsulligi ko‘magida nashr etilgan. Ushbu nashr qadimgi hind sanskrit adabiyotining qisqacha tavsifini va umumiy hind ahamiyatiga ega bo'lgan yangi adabiy hodisa - ingliz tilidagi hind adabiyoti tarixining konspektini o'z ichiga oladi. Asar oʻrta asrlar va yangi davr hind mintaqaviy adabiyotlari tarixini tizimli ravishda taqdim etib, milliy adabiyot anʼanalari rivojlanishining umumiy jarayonlari va oʻziga xos xususiyatlarini, shuningdek, alohida yorqin adabiy hodisalarni tavsiflaydi. Nashr sharqshunos olimlar, jahon adabiyoti tarixi bilan shug‘ullanuvchi adabiyotshunos olimlar, shuningdek, hindiston adabiyoti bilan qiziquvchilar uchun mo‘ljallangan. O'quv yordami sifatida foydali bo'lishi mumkin.
Ageyning ijodini o’rganish va uning “Khitin babu”,“Har kuni”hikoyalari tarjima va tahlil qilib, ularning modernistik xususiyatlarini ochib berish tadqiqotning maqsadi qilib olingan. Bitiruv malakaviy ishimiz kirish, ikki bob, besh bo’lim, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati va ilovadan iborat bo`lib, ilmiylik bilan yozilgan. Bitiruv malakaviy ishi birinchi bobi yozuvchi yashagan davr mummo va masalalar to`g`risida batafsil ma`lumot berilgan. Atoqli hind yozuvchisi Agey ijodida estetik ideal evolutsiyasi va ijodiy metodni ergashtirgan shaxs konsepsiyasi evolutsiyasini tahlilga olingan bo`lib, ko`rib chiqilayotgan davrda Hindistondagi adabiy vaziyat, falsafiy fikr taraqqiyoti va hind modernizmining ba`zi muommolari kabi masalarni o`rganish zaruriyati kelib chiqqan.
Tahlil davomida modernizm elemetlari yozuvchining "Khitin babu" hamda "Har kuni" - modernistik ruhdagi qarashlar bilan sugʻorilgan holda yozilgan asarlar asosida olib borilgan, unda inson hayotining qayg’u va quvonchlari bir odam taqdiri orqali yoritib berilgan. Oddiy insonlar hayotini orqa fondan kuzatish usuli asarga haqqoniylikni ta’minlab berdi. Agey hikoyalarida qahramonlarning qalbi, ichki dunyosi, ruhiy olamini betakror chizgilarda aks ettiradi.
Hind modern adabiyotida Agey ijodining o’rni va asarlarining chegaralari, asarlarining g’oyaviy markazida shaxsning ichki kechinmalari, onglilik va ongsizlik holati, uning ichki dunyosi, o’zlikni anglash masalasi muhimligini ochib berilgan.
Meditativ tafakkur, yozuvchi endi o'zini ushbu voqelikka qo'shilgan deb hisoblaydi, o'z tajribasidan Khitin babuni kuzatishda davom etadi, o'ziga va butun vaziyatga tashqaridan nazar soladi. Agyeya bir necha bor o'quvchining e'tiborini cheksiz bo'shliqdagi yolg'iz tafsilotlarga qaratgan. U Khitin babu bilan yuz bergan voqealarni hech qanday achinish va hissiyotlarsiz qalamga oladi va ochiq-oydin tafsilotlar bilan yozishga harakat qiladi.
Ayolning ijtimoiy holati - modernistik hikoyalarning yangi mavzusiga aylandi. Hikoyada yozuvchi, mavzuni yangi bosqichga olib chiqqan boʻlib, hikoyada muallif suhbat uslubini qo’llagan. Bunda qahramonlar oʻrtasidagi suhbatda so’roq gaplardan keng qo’llanilib, asarning ta’sirchanligi yanada oshirilgan. Bu orqali yozuvchi bosh qahramon ichki dunyosini ko`rsatib bergan. Uning psixologik dunyosini ochib ochish maqsadidamuallif ichki monologlarda asosan murakkab qo`shma gaplardan foydalangan. Yozuvchi ichki monologlarni bizning ongimizga ta’sir qiladigan, hissiy mazmunga ega qilib boyitadi.
Ikkinchi bobda esa modern ruh masalasi ko`tarilgan, Agey - hikoyalar tilning modern tildan malakali foydalanib, hikoya va qahramonlarga mos keladigan so'zlardan samarali foydalanishda muvaffaqiyatga erishgan, garchi u mumkin qadar so'zlardan va so'zlashuvda qisqalikdan voz kechmasdan, uning bu oʻziga xos jihatini ochib bergan.
Hikoyalar orqali adib insonda hamma narsa aql-idrokka bo’ysunmasligini ta’kidlash bilan birga, u inson psixologiyasi – keng ma’noda kishi ongida ob’ektiv voqealarning aks ettirilishidan hosil bo’ladigan ruhiy kechinmalar majmui bo’lsa, tor ma’noda ruhiy holatning yashirin jihatlari, ko’pchilik bilmaydigan qirralarini ochib berdi; aniqrog’i, ko’ngilning noyob sirlarini psixoanalizning universal sxemalari tiliga o’girdi deyish mumkin.
Ikkinchi bobni tahlil qilib bo`lganidan so`ng xulosa qilib, Agey hikoyalari orqali ham eski davr g'oyalaridan charchagan insonlar va charchagan jamiyatda, ikki davrning tutashgan joyida va ikki jahon urushi o'rtasida paydo bo'lgan modernizm adabiyoti modern ruhdagi qarashlar bilan ajralib turadi va doimiy rivojlanib, o'sib borayotgan shahar sharoitiga nisbatan mualliflarning his-tuyg'ularini ifoda etadi. Agar o’quvchi hikoyalardagi ana shu tasviriy oqimga tusha bilsa, yozuvchining mantiqqa asoslanmagan ayqash-uyqash olamini ko’ra boshlaydi.
Ageyning aqlning kuchiga bo'lgan ishonch qulagan, irratsionallik, tasavvuf va barcha borliqning bema'nilik g'alabasi vaqti kelgan vaqtni ramziy qildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
