|
Xulosa va takliflar
XXI asrda globallashuv jarayoni juda tezlashib ketdi. Bu iqtisodiy-siyosiy, moliyaviy sohalarda ancha sezilarli darajada o’sdi. Texnologiyalar rivojlanishi kiberjinoyatichilikni oshishiga ham turtki bo’ldi. Globallashuv dunyo hamjamiyati ishtirokchilari uchun yangi imkoniyatlar yaratish bilan bir vaqtda, milliy iqtisodiyotlar faoliyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadigan xavf-xatar va tahdidlarni ham vujudga keltiradi . Globallashuv jarayonl ari kuchayib borgan sari bunday tahdidl ar miqyosi kengayib, ularni bashorat qilish va bartaraf etish qiyinl ashib boradi . Bir paytning o’zida ham dunyo hamjamiyatiga, ham alohida olingan konkret mamlakatga tahdid soladigan yangi global xavf-xatarlar vujudga keladi .Bugungi ko’p qutbli dunyo boshqaruvini,bir qutbli boshqaruv tomoniga o’zgartirishga urinayotgan davlatlar o’zlarining manfaatlari uchun har qanday yo’nalishda ishlashga tayyor.Globallashuv iqtisodiy taraqqiyotning industrial bosqichidan postindustrial bosqichiga o’tish davrining mahsuli bo’lib hisobl anadi.Global-lashuv jahon hamjamiyatining bugungi kundagi taraqqiyoti bosqichini ifoda- lovchi jarayondir. Taraqqiyotning hozirgi bosqichida ishlab chiqarish va tashqi iqtisodiy aloqalar jadallik bilan chuqurlashib,milliy iqtisodiyotlarning baynalmilall ashuvi kuchayib bormoqda. Bunday sharoitda iqtisodiy xavfsizlikni ta’minlash nafaqat mamlakat darajasida, balki mintaqa darajasida ham eng muhim masalalardan biriga aylanib boradi .Globallashuv dunyo ham- jamiyati ishtirokchilari uchun yangi imkoniyatlar yaratish bilan bir vaqtda, milliy iqtisodiyotlar faoliyatiga salbiy ta’sir ko’rsatadigan xavf-xatar va tahdidlarni ham vujudga keltiradi . Globallashuv jarayonlari kuchayib borgan sari bunday tahdidlar miqyosi kengayib, ularni bartaraf etish va prognozl ash qiyinlashib boradi . Bir paytning o’zida ham dunyo hamjamiyatiga, ham alohida olingan konkret mamlakatga tahdid soladigan yangi global xavf- xatarlar vujudga keladi . Buning uchun ular rivojlanayotgan davlatlarga o’zlarining iqtisodiy-siyosiy bosimlarini kuchaytirib kelishayapti. Rivojlanish uchun global dunyoga qo’shilish kerakligi hammaga ma’lum, bu yaxshi tomonga ham, yomon tomonga ham o’zgarishi mumkin.
Bu holatlarning oldini olish mamlakatning iqtisodiy mustaqilligini ta’minlash uchun turli xil yo’nalishlarda olinayotgan chet el qarzlarini kamaytirish, oltin-valyuta zaxirasini mustahkamlash, mamlakat ichida AQSH dollarida savdoni cheklash, milliy valyuta barqarorligini oshirish,ishsizik darajasini kamaytirish,eksport salohiyatini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bugungi kunda ayrim mamlakatlarda savdoni AQSH dollarida emas,balki kriptovalyutalarda amalga oshirish imkoniyati yaratilayapti. Bu esa o’z navbatida offshorzonalarning paydo bo’lishiga,mamlakatdan kapitalning oqib ketishiga sabab bo’layapti. Mamlakatning moliyaviy xavfsizligini ta’minlash maqsadida IT-sohalarni ham rivojlantirish zarur. Kuchli IT-mutaxassislari kiberhujumlarga munosib javob qaytarishga imkon yaratadi.
Bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlarda O‘zbekiston hukumati tomonidan olib borilayotgan tashqi qarz, oltin-valuta zaxiralarini ushlab turish, pul-kredit va valuta siyosatlari hamda soliq islohotlari borasida tanqidiy fikrlar bir qator mustaqil ekspertlar tomonidan yangramoqda. Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi eksperti, iqtisodchi Xalilulloh Hamidov mustaqil ekspertlarni «xavotirlantirayotgan» va ko‘pchilikka qiziq bo‘lgan masalalar – tashqi qarz, oltin-valuta zaxiralari ko‘payishi va ulardan foydalanish, Markaziy bankning pul-kredit va valuta siyosati haqida to‘xtalib o‘tdi. Xo‘sh, nima uchun oltin-valuta zaxiralari 2020 yilda 5,7 milliard dollarga ko‘payganidan keyin, 2021 yil 1-chorakda 2,2 milliard dollarga kamaydi? Nima uchun koronavirus inqirozi davrida tashqaridan qarz olindi, lekin oltin-valuta zaxiralari «yoqilmadi»? Markaziy bank almashuv kursini barqaror ushlab turibdimi? Markaziy bankning pul-kredit siyosati doirasida asosiy maqsadi nimalardan iborat?
Do'stlaringiz bilan baham: |
