III. BOB. 5G YORDAMIDA C-V2X TARMOG‘INI TAHLIL QILISH 3.1 5G C-V2X sinovlarining qiyinchiliklari
Vehicle-to-everythything (V2X) - bu harakat xavfsizligi va samaradorligini oshiradigan rivojlanayotgan texnologiya hisoblanadi. V2X transport vositalariga boshqa transport vositalari va yo‘l harakati tizimining boshqa qismlari, jumladan, yo‘l bo‘yidagi infratuzilma, velosipedchilar va piyodalar bilan aloqa qilish imkonini beradi. AQSh Transport departamenti ma’lumotlariga ko‘ra, V2X texnologiyasini keng qamrovli qo‘llash avtohalokatlarning 80% gacha bartaraf etishi yoki og‘irligini kamaytirishi mumkin. Bu texnologiya, shuningdek, avtomobil yo‘llarida harakatlanish vaqtini va yoqilg‘i sarfini keskin qisqartiradi.
Ikkita simsiz aloqa texnologiyalari hozirda V2X ni ta’minlaydi ajratilgan qisqa masofali aloqa (DSRC) va uyali V2X (C V2X). Asosan V2X DSRC-dan 20 yildan ortiq vaqt davomida foydalangan bo‘lsada, C-V2X endi mavjud va V2X uchun dominant texnologiyaga aylanishi mumkin. C-V2X 3-avlod hamkorlik loyihasi (3GPP) 14-reliz bilan sotuvga chiqdi.
Uzoq muddatli evolyutsiya V2X (LTE-V2X) deb nomlanuvchi C-V2X ning dastlabki 4G versiyasining birinchi tijoriy tatbiq etilishi 2020-yilda bo‘lib o‘tadi. 5G texnologiyasining chiqarilishi C-V2X ni past kechikish va kengroq o‘tkazish va yo‘l bo‘yidagi infratuzilmada keng tarqalganlik qobiliyati tufayli yanada yaxshilaydi.
2020-yilda yakunlanishi rejalashtirilgan 3GPP Reliz 16 va 2021-yilda yetkazib berilishi rejalashtirilgan 17-versiyasi qo‘shimcha imkoniyatlarni olib keladi. Ushbu yangilanishlar C-V2X-ni yanada mustahkamlaydi, ayniqsa ultra ishonchli past kechikishli aloqalar (URLLC) uchun asoslidir.
Bunda 16 va 17-relizlar avtomobillar va yo‘l bo‘yidagi infratuzilma o‘rtasida sensor ma’lumotlarini real vaqt rejimida almashishni osonlashtiradi. Ushbu qobiliyatlar transport vositalariga yo‘l harakati va yo‘l sharoitlarini tushunishga, burchaklarni ko‘rish uchun ko‘rish liniyasi bo‘lmagan ma’lumotlar sensoriga kirishga va bir-birlarini haydash xavfi haqida ogohlantirishga imkon beradi. Ushbu relizlar, shuningdek, C-V2X uchun yanada murakkab foydalanish holatlarini, jumladan, avtonom haydash, harbiy darajadagi 3D xaritalash, kengaytirilgan haqiqat va bulutga asoslangan xizmatni qo‘llab-quvvatlaydi.
Ushbu BMI da 5G tomonidan taqdim etilgan C-V2X uchun yangi imkoniyatlarni ta’kidlaydi va 5G C-V2X modullari va aloqa tizimlarini ishlab chiquvchilar uchun yaratadigan sinov muammolari haqida umumiy ma’lumot beradi.
C-V2Xni amalga oshirish bo‘yicha mulohazalar Birinchi C-V2X standarti 2017-yilda 3GPP-ning 14-relizining bir qismi edi va C-V2X-ni qo‘llab-quvvatlovchi birinchi chipsetlar 2019-yilda sotuvga chiqdi. Natijada, C-V2X-ni tijoratda joylashtirishning ko‘plab jihatlari hali ham ko‘rib chiqilmoqda.
C-V2X texnologiyasini joriy qilish uchun asosiy e’tibor quyidagilarni tashkil qiladi:
• Xavfsizligi - C-V2X moduli fizik qatlamdan amaliy qatlam orqali joriy RF va protokol standartlariga javob berishini taʼminlash uchun fizik qatlam sinovi muhim ahamiyatga ega.
• Tizim xavfsizligi - Avtomobillardagi barcha turdagi simsiz aloqalar zaiflik ehtimolini keltirib chiqaradi. C-V2X texnologiyasi uchun kiberxavfsizlik testi zarur, ammo hozirda avtomobillar kiberxavfsizligi uchun standart mavjud emas. Asosiy original uskunalar ishlab chiqaruvchilari (OEM) har biri kiberxavfsizlik bo‘yicha o‘z standartlari va talablaridan foydalanadilar.
• O‘zaro ishlash qobiliyati— C-V2X qabul qilishning dastlabki bosqichlarida. Unda C-V2X texnologiyasini tekshirish qurilmalarning birgalikda ishlashini va standartlarda ko‘rsatilgan funksiyalarni ta’minlashini tasdiqlash uchun mavjud emas. AQShdagi OmniAir Konsorsiumi va 5G Avtomobil Assotsiatsiyasi tomonidan Yevropadagi Yevropa Telekommunikatsiya Standartlari Instituti (ETSI) bilan birgalikda tashkil etilgan Plugfest tadbirlari bir nechta sotuvchilar tomonidan yaratilgan chipsetlar, dasturiy ta’minot steklari va modullar o‘rtasida o‘zaro hamkorlikni ta’minlaydi.
• Chastota - 2019-yilda AQSh Federal Aloqa Komissiyasi (FCC) V2X aloqalari uchun ajratilgan chastota miqdorini 75 (MGts) dan 30 MGts gacha kamaytirishni taklif qildi. C-V2X endigina keng qamrovli qabul qilishni boshlagan vaqt.
