«Himoyaga ruhsat etilsin» Pedagogika fakulteti dekani J. E. Usarov

II.2. Konfliktlarni bartaraf etipsha mediatsiya
Baʼzi x,ollarda; barcha urinishlaringiz va saʼy- xdrakatlaringizga karamasdan konflikt yechimini topishga uzingizda kuch va extiyoj kolmagandek tuyuladi. Shunta karamasdan, bu xolatda albatta zuravonlikka erk berishi lozim, deb xulosa kilishingiz notugri buladi. Sizni juda kiynab kuygan va uzingizning kuchingiz yetmayotgan konfliktlar vujudga kelganda vositachilik yulidan borganingiz maʼkul. Vositachilikni, konfliktlar yechimi nazariyasida mediatsiya deb atashadi. Vositachilik - bu kungillilik asosida maxfiy, yaʼni konfiditsial tarzda uchinchi, neytral, yaʼni xar ikkala tomoniga xam xolis bulgan tomon - yaʼni vositachi - dallolning baxs kilayotgan tomonlarga konflikt yechimini topishdagi yordami xisoblanadi. Mediator vositachining vazifasi - konflikt nimadan boshlangani, kim aybdor ekanligi, kim xak kim noxdk ekanligini emas, balki muammoni kelishuvga olib keladigan yullarni urganib, ularni topipshir. Vositachi baxslashuvchi tomonlarga birgalikda ikkala tomonni xam kanoatlantiruvchi xamda ikkala tomon xam uzini galabaga erishgan deb xisoblovchi yagona gugri yulni topishiga yordam beripshan iboratdir. Vositachi bu vazifani xar ikkala tomon bilan muntazam olib boriladigan mulokotlar orkali amalga oshiradi. Vositachi kelishuv jarayonining xdr ikkala tomon uchun maʼkul bulgan konun- koitsatarini belgilab beradi, xar ikkala tomonga konflikt kelib chikishi va muammolari buyicha uzining versiyasini suzlab berishga imkon yaratadi, dikkat bilan xar ikki tomon suzlarini eshitadi, kiziktirgan savollar beradi, kelishuv uchun asos kidiradi xamda akdiy xujum orkali yechimga kelish imkoniyatini topadi. Vositachilik xdr kanday konfliktlar yechimini kidirish uchun kulay va foydali mexanizmdir. Vositachilik yuli bilan tarixda juda kup xalkdro, milliy, xukukiy, ekologik xamda shaxsiy konfliktlar uz yechimini toptan. Vositachilik jarayonining muxim shartlaridan biri vositachi shaxsidir. Masalan, xalkaro konfliktlarda, vositachi rolidagi tomon, xar ikkala xalkning fikri va uylari, urf-odatlari, stereotip toifalari va xatolari bilan yaxshi tanish bulish lozim. Vositachi eng avvalo xdr ikkala tomon xam tu lik, ishonadigan, uning xolis ekanligini anglaydigan odam bulishi shart. Kelishuv jarayoni xar doim vositachi uchun goliblik nishonasi emas. Masalan, Amerika Kushma Shtatlari Prezidenta Jimmi Karter kelishuv jarayonidan oldin kechgan kupdan-kup detallarga aloxida t>stalib utgan edi. Masalan: kdchon va kderda muzokaralar utkazish lozim; muxokamalar maxfiy bulishi kerakmi yoki ochik, tarzda utishi lozimmi, k im asosiy vositachi bulishi lozim, kimlar muxokamada kdtnashishi kerak, kdnday masalalar yozma tarzda bayon etilishi lozim, kaysi yozma materiallarni sakdab kuyish va kaysilaridan kutulish lozim, muzokaralar natijalari k,ayerda va kim tomonidan eʼlon kdlinish lozim va shu kabilar. Shu bilan birga xdr kanday konflikt yechimida muxokamaga kuyilayotgan masalalar tartibi kelishib olinishi zarur. Jarayonning murakkabligiga karamay vositachilik muʼjizalar yaratadi. Vositachilik juda kup xalkaro konfliktlar yechimida kul kelgan