Химмотология

6- БОБ. НЕФТЬ МАҲСУЛОТЛАРИНИ СИФАТИНИ ЯХШИЛАЙДИГАН ҚЎНДИРМАЛАРНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ВА ҚЎЛЛАШ

Технологик жараён нефть маҳсулотларида узоқ вақт ва ишончли ишловчи машина ва механизмлар билан боғлиқ. Бундай нефт маҳсулотларини энг яхши маҳсулотлардан ва энг янги технологик жараён билан ҳам ҳамма вақт эришилмайди. Бундай холларда нефть маҳсулотларини ишлаб чиқаришга қўшилувчи қўндирмалар ёрдамига келади. Қўндирмалар деб шундай кимёвий брикмаларга айтиладики озгина миқдор билан ҳам нефть маҳсулотлари хоссаларини кескин яхшиловчи моддалар. Қўндирмалар қўшиш иқтисодий жихатдан қулай, базида бу хоссаларни яхшилаш бирдан бир усулдир.

Қўндирмаларни муҳим сифатларидан бири қўллашдаги юқори эффективлигидир. Бундан ташқари қўндирмалар нефть маҳсулотларини бошқа қўллаш хоссаларига салбий таъсир қилмаслиги керак.
Нефть маҳсулотлари ёки уларнинг компонентларида осон ва аралашиши; қиммат бўлмаслиги ва етарли хом-аше баъзасига эга бўлиши керак.
Эффективлигини исталган қўллаш шароитларида йўқотмаслиги керак.
Ушбу турдаги нефть маҳсулотлари учун керак бўлган қўндирмалар билан қўшилиши керак.
Саноат ишлаб чиқаришида қўндирмалар мустақил бўлиб нефть кимёни жадал ривожланаётган соҳасидир. Хозирги пайитда жахон миқёсида нефть маҳсулотлари қўндирмаларни ишлаб чиқариш 1500000 т/йил ошмоқда. Нефть маҳсулотларини баъзи умумийлигига қарамасдан уларнинг қўллаш ва сурков материаллари учун турли қўндирмалар талаб қилинади шунинг учун қўндирмалар сифатида турли бирикмалар қўлланилмоқда.
6.1. Ёқилғилар учун қўндирмалар

Ёқилғилар учун қўндирмалар уларнинг қўлланишига қараб синфланади ва улар қуйидагилар:

- Двигателлардаги ёқилғи ҳаво аралашмасидаги ёниш жараёни яхшиловчи;
- Бензинларни антидетанация хоссаларини оширувчи ва дизель ёқилғиларини ўз-ўзидан ёниш даврини камайтириш;
- Тутунсиз ва қизишга қарши ва бошқалар;
- Ёқилғи хоссаларини узоқ вақт сақлаб туруш ва машина ва механизмларда фойдаланишга имконият яратиш.
- Ёқилғиларнинг ёғлилик қобилиятининг ошириш;
- Каррозияга қарши;
- Ёқилғиларни паст ҳароратда қўлланилишини осонлаштириш;
- Ёниш аппаратларидаги (ювилувчи) деталларда ўрнашиб қолмаслигини таъминлаш;
- Статик электрда зарядланишни олдини олувчи; бўялувчи ҳар-хил ранга айланувчи ёқилғиларни яратувчи.