Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

II.
 
Ўрта тоғ минтақаси тупроқлари 
1. Жигарранг тупроқларда: 
Macrochlamys kasnakowi, M. sogdiana
(Mart.), 
Phenacolimax 
annularis, Pseudonapaeus sogdianus, Chodrulopsina fedtschenkoi, Ch. intumescens, Gibbulinopsis 
signata, G. nanosignata, Leucozonella rufispira, L. mesoleuca 
(Mart.), 
Pyramidula rupestris, Vallonia 
pulchella 
(Mull.), 
V. costata
(Mull.), 
Sphyradium doliolum
(Brug.), 
Truncatellina callicratis
(Scacchi); 
2.
Қўнғир тусли тоғ-ўрмон тупроқларида: 
Pseudonapaeus sogdianus, Chodrulopsina 
intumescens, Gibbulinopsis nanosignata, Sphyradium doliolum
дан ташқари юқорида қайд этилган 
моллюскалар билан бирга 
Pseudonapaeus miser
(Mart.), 
Leucozonella globuliformis
(Lind.);
3. Ўрта тоғ минтақасининг ўтлоқи (соз) тупроқларида: 
Columella columella
(Mart.), 
C. edentula
(Drap.), 
Cochlicopa lubricella
(Porro), 
Monacha cartusiana, Zonitoides nitidus, Phenacolimax 
annularis, Pupilla muscorum, Vallonia pulchella, V. ladacensis
(Nevill), 
Euconulus fulvus
(Mull.), 
Pseudonapaeus miser, Succinea putris
(L.) каби турлар тарқалган. 
III.
 
Баланд тоғ минтақаси тупроқлари 
1.
Баланд тоғ ўтлоқи тупроқларида: 
Columella columella, C. edentula, Vallonia ladaсensis, 
Euconulus fulvus, Pseudonapaeus miser, Phenacolimax annularis;
2.
Баланд тоғ оч қўнғир тусли ўтлоқи-дашт тупроқларида: 
Vallonia ladacensis, 
Pseudonapaeus miser, Phenacolimax annularis 
каби турлар учрайди. 
Юқорида келтирилган маълумотлардан кўриниб турибдики, қуруқлик моллюскаларининг 
адир ва пастки тоғ минтақасидан ўрта тоғ минтақасига қараб ортиб бормоқда. Баланд тоғ 
минтақасига келиб, яна кескин камайиш кузатиляпти. 
Шу ўринда тупроқлардан фойдаланишда инсон фаолияти ҳақида алоҳида тўхталиш лозим. 
Маълумки, кўп йиллар давомида табиий ресурслардан нотўғри фойдаланиш оқибатида нафақат 

---

90 
ўсимлик ва ҳайвонот оламига, балки тупроқларга ҳам катта зиѐн етган. Адир, пастки тоғ, ўрта 
тоғ ва баланд тоғ минтақаларида чорва молларининг доимий бир жойда боқилиши оқибатида 
ўсимликлар қопламига жиддий зарар келтирилган. Бу ўз навбатида шу минтақада яшовчи 
ҳайвонларнинг, шу жумладан қуруқлик моллюскаларининг ҳам, кескин камайишига ва тупроқ 
эрозиясига сабаб бўлмоқда.