Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

 
 
ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ЎҚИТИШНИНГ НОАНЪАНАВИЙ 
УСУЛЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ 
Турдалиев А, Мусаев И 
Фарғона давлат университети 
Таълим муассасаларининг мустақил фаолият юритиши ва ўзини ўзи бошқариши 
шакллари мустаҳкамланиб бораѐтган бир вақтда таълим жараѐнини ахборотлаштириш, 
узлуксиз таълим тизими жаҳон ахборот тармоғига уланадиган компьютер ахборот тармоғи 
билан тўлиқ қамраб олинаѐтган бир вақтда замонавий билимларга эга бўлган бакалаврларга 
эҳтиѐж кун сайин ортиб бормоқда.
Маълумки, ―Интерфаол (интерактив)‖ тушунчаси инглизча ―interaсt‖ сўзидан келиб 
чиққан бўлиб, ―inter‖ – ўзаро, ―act‖ – иш кўрмоқ, ишламоқ маъноларини англатади. Интерфаол 
ўқитиш, аввало, мулоқотли ўқитиш бўлиб, жараѐннинг боришида ўқитувчи ва ўқувчи орасида 
ўзаро таъсир амалга оширилади.
Ривожланган мамлакатларда таълим технологияси борасида катта тажриба тўпланган 
бўлиб, айни вақтда улардан самарали фойдаланиб келинмоқда. Ўзбекистонда ҳам бу борада 
муайян тажрибалар тўпланаѐтган бўлсада, бироқ бир қатор муаммолар ҳам мавжуд. Таълим 
усулларининг самарадорлигида ўқув усулларини тўғри танлаш муҳим аҳамиятга эга бўлиб, 
талабаларнинг эслаб қолишида муҳим аҳамиятга эгадир.
Табиий фанларга оид фанларни ўқитиш жараѐнларида юқори самарадорликка эришиш 
учун қуйидаги усуллардан фойдаланиш мумкин: 
Баҳслар. 
Ўқув гуруҳини икки гуруҳга ажратган ҳолда, бирор мавзу бўйича ўзора баҳс, 
фикр алмашинув тарзида ўтказилади. 
Тадқиқот. 
Таълим олувчиларнинг айрим тадқиқот ишларини, яъни лаборатория, амалий 
машғулотлари, диплом ва курс лойиҳалари, битирув ишларини илмий асослаган ҳолда 
мустақил бажаришлари, уларни ѐзиш ва қўйилган мақсад ва натижаларни таҳлил қилишлари 
тадқиқот усулидир. 
Музѐрар. 
Таълим берувчи таълим олувчилар ўртасидаги ―тўсиқни‖ йўқотишга 
қаратилган усул. 
Ўйинлар
. Ишбилармонлик ѐки ролли (вазиятли) ўйинлар муаммоли вазифанинг бир 
туридир. Фақат бу ўринда, матнли материал ўрнига, ўқувчилар томонидан роллар ўйналадиган 
ҳаѐтий вазият саҳналаштирилади.
Дарс ўтишнинг яна бир муҳим шартларидан яна бири ўқитиладиган дарснинг режасини, 
сценарийсини тузишдан иборат, яъни режанинг аниқлиги дарс ўтишнинг ярим ютуғини 
белгилайди. 
Кузатувлардан маълум бўлдики, дарс ўтиш жараѐнида ўқитувчи фикрий ҳужум 
(мозговая атака) методи, ялпи фикрий ҳужум методи, фикрларнинг шиддатли ҳужуми методи, 
«6x6x6» методи, ақлий ҳужум методи, кластер методи ва бошқа методлардан фойдаланилганда 
талабаларнинг эслаб қолиш ва тушуниш самарадорлиги юқори бўлишига эришилади. 
Ҳозирги кунда ноанъанавий дарс ўтиш муҳим амалий тадбирлардан бири бўлиб, 
ўқитувчилардан юқори билим ва изланувчанлик талаб этилади. Қуйида 80 дақиқали дарс 
ишланмаси берилади.