Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

NAMANGAN VILOYATIDA TARQALGAN 
PHLOMOIDES
 MOENCH (
LAMIACEAE
) 
TURKUM TURLARINING ZAMONAVIY TAHLILI 
G‘ulomov R.K., Batoshov A.R., Najmiddinov N.A., Mo‘ydinov N.X.
Namangan davlat universiteti 
Yurtimiz florasi o‘zining o‘simliklar dunyosiga boyligi hamda endem va subendem turlarining 
keng tarqalgani bilan Markaziy Osiyo florasida alohida o‘rin egallaydi. Adabiyotlar tahliliga ko‘ra, 
O‘zbekiston florasida yovvoyi o‘simliklarning 4230 yaqin turlari tarqalganligi to‘g‘risada ma‘lumotlar 
keltirilgan [3]. So‘ngi yillarda O‘zR FA ning Botanika instituti xodimlari tomonidan olib borgan 
tadqiqot ishlari va amalga oshirilayotgan loyihalar natijasida, yurtimiz florasida 4380 dan ortiq 
o‘simlik turlari tarqalgani ma‘lum aniqlandi [8]. O‘zbekistonni tog‘li mintaqalari, jumladan, Tog‘li 
O‘rta-Osiyo provinsiyasi lokal floralarda 
Lamiaceae
oilasi alohida ahamiyatga ega sanaladi. Mazkur 
oilaning keng tarqalishida
Scutellaria, Nepeta
, 
Phlomoides
va boshqa turkumlarning o‘rni beqiyos [4]. 
Yer yuzi florasida 
Lamiaceae
oilasining 63 turkumga ma‘nsub 1260 turini o‘z ichiga oladi 
O‘rta-Osiyo florasida 52 turkumga mansub 461 turi tarqalganligi keltirilgan. O‘zbekiston florasida esa 
41 turkumga mansub bo‘lgan 207 tur uchrashi aniqlandi [1,6,7].
Mavjud adabiyotlar hamda ilmiy risolalarning birlamchi tahliliga ko‘ra,
Phlomoides 
Moench 
turkum turlarining yer yuzi florasida 150-170 ga yaqin turlari, Markaziy Osiyo florasida 67 turi, 
O‘zbekiston florasida esa 36 turi tarqalganligi to‘g‘risida ma‘lumotlar keltirilgan. So‘ngi yillarda olib 
borilgan floristik, sistematik va geobоtanik tadqiqotlar natijalari shuni ko‘rsatadiki, floramizda 
tarqalgan 
Phlomoides 
turkum turlarining botanik-geografik rayonlar bo‘yicha tarqalishi hamda 
ularning konspekti yuzasidan zamonaviy tahlillar amalga oshirilmagan. Markaziy gerbariy (TASH) 
fondida saqlanayotgan 
Phlomoides
turkum turlarining 2060 dan ortiq gerbariy na‘munalarini o‘rganish 
hamda dala tadqiqotlari davomida yig‘ilgan gerbariy materyallarini tahlil qilish asosida, floramizda 
mazkur turkumning 43 turi uchrashi ma‘lum bo‘ldi [1,3,7].
Botanika institutining Markaziy gerbariy (TASH) fondida saqlanayotgan Namangan viloyati 
florasi uchun keltirilgan 
Phlomoides
turkum turlarining gerbariy na‘munalari hamda botanik va 
floristik olimlarning olib borgan ilmiy tadqiqot ishlarini tahlil qilish asosida, mazkur viloyat hududida 
turkumning 4 turi (
Phl. urodonta, Phl. speciosa, Phl. isochila, Phl. codonantha
) tarqalganligi ma‘lum 
bo‘ldi [2,5]. Ularning zamonaviy konspekti tuzilib, Tog‘li O‘rta-Osiyo provinsiyasiga mansub 
Farg‘ona okrugi uchun GAT xaritasi yaratildi.