Hayvonlarning o’simliklarga o’xshashligi va ulardan farqi

Darsning jihozi: Geografiya faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.
Darsning tashkiliy qismi:

1. O`quvchilar bilan salomlashish. 2. Navbatchilikni o`tkazish va davomatni aniqlash.

3.Siyosiy daqiqa o`tkazish. 4.O`tilgan mavzuni so`rash baholash.

Yangi darsni rejasi.

1. Cho‘l o‘simliklari. 2.To‘qay o‘simliklari. 3 .Adir o‘simliklari.

Yangi darsning bayoni.
Cho‘l o‘simliklari. O‘rta Osiyo hududining g‘arbiy qismi juda katta tekislikdan iborat bo‘lib, u yerda qumli, toshloq (gipsli), gilli cho‘llar tarqalgan. Ko‘p yerlarni, ayniqsa, pastroq gilli yerlarni sho‘ra o‘simliklar o‘sadigan sho‘rxoklar egallagan. Qumli cho‘l o‘simliklari. O‘rta Osiyoda qumli cho‘llar Bo‘rsiq cho‘llari, Mo‘yinqum, Qoraqum, Sariqsuv va Balxashbo‘yi qumlari, Orolbo‘yi Qoraqumi, Unguzorti Qoraqumi hamda Qizilqumning katta maydonlarini egallaydi.Qumli cho‘llarning katta qismida qumda o‘suvchi o‘simliklar: daraxtlardan oq saksovul (ba'zan bo‘yi 6 - 7 metrga yetadi), yirik juzg‘un ko‘p. Butalardan qum akatsiyasi, efedra, chala butalardan shuvoq, ba'zi astragallar, pechakva sho‘raklar juda ko‘p tarqalgan.Bu yerda o‘tlar orasida iloq asosiy o‘rin tutadi. Bundan tashqari, lola, boychechak, gulsapsar, sho‘raklar, boshoqlilardan qo‘ng‘irbosh, arpag‘on ko‘p.Toshli, ya'ni gipsli cho‘llar kichikroq maydonni egallaydi. Ular Ustyurt, Qorsoqboy, Betbaqdala, Mang‘ishloq, Qoraqum, Qizilqumdagi qoldiq tepalik va past tog‘lar etaklarida keng rivojlangan.Toshli cho‘llarda o‘simliklar siyrak bo‘lib, faqat shuvoq, chala buta shaklidagi sho‘raklar, tuyatovon, kermak, toshbaqatol, kavrak kabi o‘simliklar o‘sadi. Shuvoq kabi chala butalar ko‘plab uchraydi.Cho‘llardagi pastqam va tekis yerlarni siyrak o‘simliklar o‘sadigan taqirlar egallagan. Ba’zi taqirlarda o‘simlik butunlay uchramaydi.Sho‘rxok chol o‘simliklari. Bu o‘simliklar yer yuzasi botiqroq bo‘lib, sho‘r sizot suvlari yer yuziga chiqib yotadigan yerlarda tarqalgan.Sho‘rxok yerlarda, asosan, sho‘ralarning ba'zi turlari: bir yillik sho‘rak, qorabargo‘t, qizil sho‘ra, yer bag‘irlab o‘sadigan chala buta sarsazon, shuningdek, ajriq, qora saksovul, burgan o‘sadi. To‘qay o‘simliklari. O‘rta Osiyoning tekislik qismidagi daryo vodiylarida, ko‘llar bo‘yida to‘qay o‘simliklari ko‘p o‘sadi. Bunday yerlarda daryolar keltirgan ko‘p yillik loyqa mineral o‘g‘it vazifasini o‘taydi. Namlik, issiqlik, yorug‘lik va ozuqa modda-larning yetarli bo‘lishi o‘ziga xos tabiiy kompleks - to‘qaylarni vujudga keltirgan. To‘qaylarda o‘simliklarning 3 turi: daraxt, buta va o‘t o‘simliklari o‘sadi. Daraxtlardan, asosan, turang‘il, tolvajiyda eng ko‘p.To‘qaydagi butalar yulg‘un, jing‘il va oqtikandan tarkib topgan. Sho‘r bosgan yerlarda yirik sho‘ra - qorabarak o‘simligi o‘sadi. Qayirlarning pastki qismidagi sernam yerlarda, asosan, qamish yoki qo g‘a, balandroq va quruqroq yerlarda yirik g‘allagulli o‘simliklar - savacho‘p, oqbosh, yantoq, qizilmiya va boshqa o‘t o‘simliklari o‘sadi. Adir o‘simliklari. Adirlar cho‘l va tog‘lar o‘rtasidagi oraliq zona hisoblanadi. Adirlar dengiz sathidan 500 - 700 m dan 1200 - 1600 m gacha baland bo‘lgan tog‘oldi qirlaridir. Adirlar, odatda, 2 qismga bo‘linadi. Bular quyi adirlar (dengiz sathidan 500 - 800 m baland) va yuqori adirlar (dengiz sathidan 1000 - 1200 m baland)dir. Adirlar o‘simligi, asosan, rang o‘simliklaridan tarkib topgan. Rang o‘simliklari orasida ko‘pincha ko‘p yillik yirik o‘tlar - qo‘ziquloq va oqquray, qizil shuvoq, bug‘doyiqlar ham tez-tez uchrab turadi.Yuqori adirlarning toshli va shag‘alli yonbag‘irlarida butalar o‘sadi. Bular orasida, odatda, pista, boclom, qizilcha, shuningdek, kampirchoponva bo‘tako‘z o‘sadi.