Hayrat ul-abror

www.ziyouz.com
кутубхонаси
5
qilganingdan keyin, u charxdek dunyo bo‘yicha kezib yuripti. Sen bu kabi qancha g‘aroyib narsalarni 
yaratgan bo‘lsang, ularning barchasi jamoling oynasida aks etgan narsalardir.
Sening xazinangda bunday boyliklar juda ko‘p edi. Lekin ularning barchasini yaratishdan kuzatilgan 
asosiy maqsad inson edi. Sen qanday ajoyib gap gapirsang - u to‘la tushunar, yashirin siriaringni esa 
ichida saqlar edi. Uning ko‘nglini o‘zingga yaqin xazina bilib, uning jismini xazinangga tilsim etding.
(«Qur’on»da) uni maqtab, boshqa hamma maxluqlardan ortiq ko‘rib, «Mukarram qildik!» deyilgan. 
«Eng go‘zal qad-qomat unga munosib», deyilgan. Kim sening sifatlaring bilan bog‘liq bilimlarni bila 
olmayotgan bo‘lsa, uni ushbu ma’rifatni biladigan qilding.
Allohni bilish uchun shaxslardan guruhlar tuzding. Uning mohiyatini bilishga olam ahlini 
yo‘naltirding.
Ey Xudo, o‘sha xazina, qandaydir mavxum xazina emas, faqat insongagina aniq bo‘lgan, boshqaga 
nasib bo‘lmagan xazinadir.
Ey Xudo, meni avvalo shunday odam qilib yaratki, men shu (Alloh) haramining maxrami bo‘la olay! 
Qancha siring bo‘lsa, meni ishonchli qil! Boshqa yana nima qilsang, O‘zing bilasan!
 
 
IV IKKINChI MUNOJOT
 
 
Alloh yaratgan go‘zal narsalarning jilvalari zuhuri haqida lekin bundan o‘sha ashyolarni 
yaratganning o‘zining ulug‘ dargohiga biron foyda yetmaydi va u mavjud go‘zallar bilan bog‘liq 
buzug‘liq hodisalari to‘g‘risida bo‘lib, bundan donolarning Yagonasi saroyiga biron kimsa zarar 
yetkazishni xayoliga ham keltirmaydi
Ey, dunyoda bor mavjudotga vujud bo‘lgan, vujud ahliga saxovat fayzini bergan Alloh! Sirli 
yo‘qlikdan nima paydo bo‘lgan bo‘lsa, bari senga sajda qiladi, sen esa ularga sig‘inish asusisan. Kimki 
oosni sajoada bo‘lsa, uning masjudisen. Kimning yuzi qiblada bo‘lsa, sen uning topinadigan Tangrisisen. 
Falaklarning muncha tez aylanishining sababchisi ham yoki Yerning qadimdan sekin aylanishining 
sababchisi ham Sen bo‘lib, ularning junbushga kelishi ham, tinchligi ham, shuningdek, yaralishi ham, 
yo‘q bo‘lib ketishi ham Sendan. Havorang gumbaz bilan Osmon toqidagi yulduzlar - sha’m, Quyosh esa 
- naqshinkor qubba. Bularning hammasini aql muhandislari ko‘zdan kechirar ekan, buni.idrok etishga 
xislari ojizdir.
Bunday me’morlikni yuzlarcha kishilar havas qilgan. Biroq ularning ustozlariga ham bu qiyin 
bo‘lgan. Masalan, bu qurilmaning buzilishini xohlar ekansan, buning uchun Sen qaxringni namoyon 
etsang, shuning o‘zi kifoya. Sen xosil etgan bir bo‘ron oldida bular hammasi bir siqim tuproq, yoki 
shamol qarshisida bir tutam xashak misolidir. Sening qaxring go‘yoki bir pahlavon toshyo‘narga aylanib, 
tog‘lar bulutlar kabi kuchli na’ra tortgandek bo‘ladi. Osmon bir etak kul kabi sovurilib ketishi, yulduzlar 
bir xovuch guldek qo‘zg‘alishi mumkin. Zuxal esa yelkasidan qo‘ng‘iz singari pat chiqarib, adam 
dashtiga mayl ko‘rsatishi mumkin. Mushtariy o‘z hayotini tugagan hisoblab, o‘ltirgan minbari taxta va 
tobutga aylanishi turgan gap. Bahrom
3
ham o‘zini o‘ldirish uchun tig‘ tortib, o‘z ahvoliga dod solib 
3
Бaхрoм - бу ўриндa Мирриx (Мaрс) сaйёрaси кўздa тутилaди. 
4 
Жaффaл-қaлaм» - «қaлaм (ёзишдaн) тўxтaгaн».

---

Алишер Навоий. Ҳайратул-аброр (насрий баёни) 
«