Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (III- qism) 
Alisher Navoiy 
4 
http://ziyonet.uz/ 
bittasi dastoriga qistirib qoʻyilgan. Husni oʻtining alangasi gulzor boʻlib, bu gulzorning 
har tomonida gulnor ochilib yotibdi. Xoli har qanday baloni daf etuvchi; uning oʻtida 
koʻz qorachugʻi yonib, hammayoqqa isiriq boʻyini tarqatadi. Qoshlari oy yuzining 
ustidagi xushboʻy yangi oy; uning ikkalasi ham aqlni devona qiladigan darajada chiroyli! 
Yanada toʻgʻrirogʻi, bu qoshlar oshiqlarni oʻldirish uchun oʻzaro maslaxatga oʻltirib, 
boshini boshiga qoʻshgan. Husnini namoyish qilish uchun u qoshida (jingalak) tugunlar 
yasagan. Oʻziga zeb berish uchun «nun» harfiga oʻxshatib yasalgan bir tugunning 
ustidagi nuqta shamraning urugʻiga oʻxshaydi. Sunbul sochlarida tugun ustiga tugun, bu 
tugunlar tugun emas, xalqa ustiga xalqalardir. Uning zirak taqqan quloqlari safni yorib 
oʻtuvchi turk askarlariga oʻxshaydi; goʻyo u oʻlimni oʻylab, ustidan temir sovut kiyib 
olgan. Chaqnagan koʻzi noz bilan har tomonga boqadi; bu bilan zohidlar va taqvodorlar 
xirmoniga oʻt yoqadi. 
Bu oʻtning tutuni kipriklar safining orasidan oʻtganda, ularning hammasini qoraytirib 
qoʻyadi. Uning koʻzlari surma qoʻymasa ham qop-qora, fusunkor; jahon bu koʻzlar 
tufayli surma rangiga kirgan. La’li labida bir qatra ter dumaloq boʻlib turibdi; u mangulik 
chashmasidan tomgan bitta jonga oʻxshaydi. Lab tuklarining har bittasini hayot maysasi 
deyish mumkin: ular Xizr turgan qorongʻi zulmatdan oʻsib chiqqan. Kishilarga orzu 
boʻlgan baqbaqasida qatra-qatra suvlar koʻrinadi; bu baqbaqa chuqurchasiga suv oʻsha 
chashmadan sizib tushgan. Har moʻyi jon tomiridan tortib, kofir zulfi esa imon 
tomirlarini ham yulib oladigan. Uning gulrang ipak libosdagi qomati guldor kiyimga 
oʻralgan sarvga oʻxshaydi. Uning chopqir oti yashinday tez qadam bosadi; sayr qilib 
yurib, yashin-day chaqnaydi. Uning oti yashin boʻlib, ustiga mingan oʻzi quyosh 
boʻlgandan keyin uni koʻrib el-xalq kuysa, yigʻlasa, ajablanmasa ham boʻladi. Gul singari 
etagini beliga qayirgandan keyin, toʻnining etagidan uning savsan rangidagi koʻylagi 
koʻzga tashlanadi. Roʻmolining rasmlari gul koʻrinishida boʻlib, savsan va gullar ustidan 
gul sochayotganga oʻxshaydi. Dastoriga bitta gulni qistirib qoʻygani sarv va terakka gulni 
payvand qilganlarini eslatadi. Bu qanday goʻzal manzara, oʻzi, ey koʻngul! Bu Xalil 
oʻzini urgan gulistonmikan , ey koʻngul?! 
Chaqqonligi aqlni kuydiradi; nozikligi ruhni titratadi. Maydonda turgan kishining 
boshiga u toʻpolonda shuncha balolar yetsa, tuproq boʻlib ketishdan oʻzini saqlay 
olmaydi. Axir, butun zaminu zamon ham u goʻzalning oti oyogʻi ostida-ku! 
Uning devsifat oti qayoqqa qadam qoʻymasin, odamlargina emas, malaklar ham bezovta. 
Uning ustidagi chavandoz qotil mahbubi esa odamlarni devonavor oʻldirishdan tinmaydi. 
Bu yerda agar Shibliy boʻlsa ham, Zunnun boʻlsa ham , ular nam parishonxol bir telbaga 
oʻxshab qolardilar. Din ularning motamida oh-voh chekkan boʻlardi; aql piri yosh 
boladek ogʻzini ochib qolardi. Har qanday irodali ruh unga boqqanda, ogʻzidan soʻlakayi 
oqib turib qolardi. 
Bu vaqtda aql ketib, xalq ham ibodatni unutadi. «Taqvo va aql degani oʻzi nima?» - deydi 
hamma. U goʻzalni koʻrmagan odamlargina bu oʻtdan omon qoladi, lekin uni koʻrib, kul 

---