Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (II- qism) 
Alisher Navoiy 
 
39 
http://ziyonet.uz/ 
biri bir saxnda joylashgan: har qaysi oʻz sohasining tengi yoʻgʻi. Biri koʻrish ilrnini 
egallagan, safo koʻzidan oʻz nazarini pok qiladi. Boshqa biri biron tovush kelsa, uni 
diqqat bilan eshitadi. Yana binning ishi ta’m bilish - xoh u hayot mayi boʻlsin, xoh oʻlim 
zahari. Tagʻin bittasining ishi hid boʻyicha gulni tikandan ajratish, sovuqni, issiqni sezish. 
Koʻrish, eshitish, sezish, ta’m bilish, hid bilish - hammasi beshta. Dunyodagi hamma 
narsalarni shular orqali bilish mumkin. Tushungan odam bunga shubha bildirmaydi. 
Dahlizi Chin naqshlari bilan bezatilgan qasrning maydonida beshta ishonchli odam 
oʻltiradi. Besh xis boʻyicha nimaiki yuz bersa, ular har qaysisi oʻz sohasi boʻyicha uning 
tagiga yetishga harakat qiladilar. Barcha yigʻilgan javhar (ma’lumot)larni ular xaligi 
xazinador qoʻliga topshiradilar. Undan ikkinchisining oldiga oʻtadilar. Uning xazinadori 
esa xayoldir. Soʻng uchinchi xazinachi ham bor. Uning ishi boylik qoʻlga kirsa, 
saqlashdir. Yana birovining oldiga kirishsa, uning ishi doim boyliklarni egallashdir. 
Uning qoʻli nimagaki yetsa, hammasini qonunga boʻysundiradi. 
Ravshan aqlli noyib bularning barini vazir mamlakat boyligini qoʻlga olganday olarkan, 
u baxt saroyiga yoʻl olib, yuzini maqsad ostonasiga qoʻyadi. Hamma narsani u 
mamlakatga adolat bagʻishlovchi - podshohga arz qiladi. Shoh bu xazinalarning ustida 
xozir boʻlib, diqqat bilan barchasini koʻzdan kechiradi . Rad etadigan narsani u rad etadi. 
Maqsadga mos tuhfalarni alohida ajratadi. Qabul qilingani haqida ovoz kelgandan keyin, 
u tuhfalar oʻz oʻrnini topadi. Bu bilan u shoh najot yoʻlining raxbari, kattalik talashishni 
yoʻqotgan boʻladi. 
Koʻngul egasi Inson bunday jahonni, zarrada butun borliq, qatrada esa daryo 
yashiringanini koʻrgandan keyin fikr nahangiga yana yem boʻldi, hayrat dengizida 
yoʻqoldi. Fikr oʻtining tutunlari koʻkka chiqdi. Butun vujudi hayratidan tugadi. Chunki 
bu hayratda ranj va uqubatlar bor edi. Yoʻqlik insonni foniylikka olib ketdi. Xudo unga 
yangi vujud ato qildi. Bu toza vujudda mushohada etish qobiliyati bor edi. Boqiylik 
sham’i uning koʻzini yoritib, oʻzini oʻsha podshohlik ichida ekanini angladi. Oʻsha 
mamlakat, oʻsha yurt unga boʻysundi, faqat u yurt emas, butun jahon boʻysundi. Oʻzi 
ham mamlakat, ham taxt, ham shoh edi, hammasi oʻzi va oʻzi hamma narsadan ogoh edi. 
U oʻzligidan har bir moʻyigacha xabardor boʻlib, «Oʻzini bilgan Xudoni ham biladi» 
degan gap foyda berdi. 
Soqiy, yoqimli may toʻldirilgan qadahni keltir, men uni xaligi insonday birdan koʻtaray. 
U qizil rangli maydan bir-ikki qadah ichib, inson madhida bir necha soʻz aytay . 
XXI 
Xoja Bahouddin Naqshband sirlari muqaddas boʻlgʻay, shunday zotki, san’atkorlik 
naqqoshi (Alloh) oʻzining xikmat qalami bilan zamon sahnasida uning vujudi naqshini 
islomiy bichim bilan chizdi va toʻgʻri yoʻlni koʻrsatish kayfiyati bilan kofirlar koʻngli 
varagʻidan xitoiy va farangiy naqshlar (oʻchib) ketti va Xoja Ubaydulloh (Alloh u kishini 

---