Hayot faoliyati

bob. Sanoat korxonalarida shamollatish qurilmalariga qo'yiladigan asosiy talablar

III.		1. Shamollatish usullari......................................................................	62
III. 2. Tabiiy shamollatish........................................................................			68
III.		3. Havoni mo‘tadillashtirish...................................................... ........	71
III. 4. Havoni tozalash va atmosferaga chiqarib yuborishni
tashkil qilish.......................................................................................... .......			71
III. 5. Avariya shamollatish tizimi...........................................................			72
III. 6. Mahalliy shamollatish tizimi ............................................... .......			73
HI. 7. Shamollatish quiilmalarini ishlatish............................................			75
IV bob Changlangan havoni tozalash qurilmalari
IV. I. Havo tozalash qurilmalariga qo‘yiladigan asosiy
talablar...........................................................................................................			77
IV. 2. Chang tozalash kameralari...................................................... ......			80
IV. 3. Matoli filtrlar............................................................................ .......			81
IV. 4. Siklonlar............................................................................................			85
V bob. Shovqindan saqlanish
5.	1. Shovqin haqida tushincha................................................................		87
5.	2.	Shovqinning zararli ta’siri, normalari............................................	91
5.	3.	Shovqinni hisoblash...........................................................................	94
5.	4.	Shovqinga qarshi kurash usullari.............................................. ......	95
5.	5.	Shovqin to'suvchi qopqoq, ekran va kabinalar................... ........	102
5.	6.	Shovqinga qarshi shaxsiy muhofaza aslahalari.................... ........	106
5.	7.	Infra va ultra tovushlardan saqlanish.................................... .........	107

343

VI bob. Sanoat korxonalarini yoritish
6.	1.	Yorug'likning asosiy tavsiflari va o‘lchov birliklari								...........	.........109
6.	2.	Sanoat korxonalarini yoritish usullari............................................									112
6.3. Sanoat korxonalarini yoritishga qo'yiladigan asosiy
talablar...........................................................................................................											114
6. 4.		Sun’iy yoritish manbalari.................................................................									116
6.	5.	Yoritgichlar va ulam i joylashtirish...........................................									......118
6.	6.	Sun’iy yoritish normalari.................................................................									122
6.	7.	Sun’iy yoritilishni hisoblash.....................................................									.......126
6.	8.	Tabiiy yoritilish normalari...............................................................									129
VII bob. Magnit maydonidan saqlanish
7.	1. Elektromagnit maydonining tavsifi...........................................										.....132
7.2.		0 ‘zgaruvchan		elektromagnit		maydonining		inson		organiz-
miga ta’siri....................................................................................................											134
7.3.		Elektromagnit			maydonining		normalari.		Muhofaza
usullari...........................................................................................................											136
7.	4.	0 ‘lchov asboblari.......................................................................									......140
7.	5.	Lazer nurlaridan saqlanish.......................................................									.......141
VIII bob. Radioaktiv nurlanishlardan saqlanish
8.	1. Radioaktiv nurlanishlar va ularning xossalari...............................										143
8.	2.	Radioaktiv nurlarning inson organizmiga ta’siri..................									........145
8.	3.	Nurlanish normalari.........................................................................									146
8.	4.	Radioaktiv nurlanishlarga qarshi kurash chora-tadbirlari...........									149
8.	5.	0 ‘Ichash asboblari......................................................................									.....151
8.	6.	Shaxsiy muhofaza aslahalari.....................................................									.....152
IX bob.			Texnika	vositalarida		xavf-xatariar		va		ulardan
muhofazalanish
9.	1. Xavf-xatar haqida tushinchalar va ulami tahlil qilish..........										...... 154
9.	2.	Xavfning son ko‘rsatgichi........................................................									........160
9.	3.	Jarohatlanish, baxtsiz hodisa va kasb kasalliklari........................									162
9.	4. Sanoat korxonalarida baxtsiz hodisalarni va kasb kasal-
liklarini tekshirish va hisobga olish.........................................................											164
9.	5. Sanoat jarohatlanishi va kasb kasalliklarini o‘iganish
usullari..........................................................................................................											165
9.	6.	Sanoat jarohatlanishi sabablarini tahlil qilish...............................									168
X bob.			Elektr xavfsizligi
10.1. Elektr tokining inson organizmiga ta’s iri....................................											170
10.2. Elektr toki ta’siriga tushgan kishiga birinchi yordam
ko'rsatish................................................................................................											.....173
10.3. Tok ta’siriga tushib qolish xususiyatlari.......................................											175
10.4. Elektr tokidan jarohatlanish sabablari va asosiy muhofaza
vositalari................................................................................................											......181
10.5. Kam kuchlanishga ega bo'lgan elektr								qurilmalaridan
foydalanish..................................................................................................											182
10.6. Sanoat korxonalarini elektr xavfi bo‘yicha sinflarga
bo‘lish											..... 183

344

345

14.3. Zilzilalar, vulqonlar otilishi va yerga meteoritlarning
tushishi 261

14.4. Mo‘maqaldiroq, chaqmoq, do‘l, qurg'oqchilik va boshqa

tabiat hodisalari 276

14.5. Tabiiy ofatlardan muhofazalanish yo'llari 284

14.6.Aholini va aholi yashash hududlarini tinchlik sharoitda

favqulodda hodisalar vaqtida xavfsizligini ta’minlash 287

14.7.Kimyoviy xavf manbalari 296

14.8.Radiatsiyaga xavfli obyektlar 300

XV bob. Yong‘inni oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar

15.1 .Yonish jarayoni 304

15.2. Yonish turlari 305

15.3. Gazsimon moddalarning yonish va portlash

xususiyatlari 309

15.4. Qattiq moddalarning yonish va yong'inga xavflilik

xususiyatlari 312
15.5. Changlarning yonishi va portlash xususiyatlari 313

15.6. Sanoat korxonalarining yong'inga va portlashga xavfi

bo‘yicha toifalari 314

15.7. Sanoat korxonalalarini loyihalash va qurishda yong'inga

qarshi kurash tadbirlari 319

15.8. Sanoat korxonasi hududini zonalarga ajratish 321

15.9. Yong'inga qarshi oraliqlar 322

15.10. Yong'inga qarshi to'siq 323

15.11. Evakuatsiya yo'llari 323

15.12. Yong'in bo'lgan xonalardagi tutunni chiqarib yuborish

vositalari 324

15.13. Elektr asboblari bilan ishlaganda yong'in xavfsizligini

ta’minlash 325

15.14. Isitish va shamollatish tizimlari 326

15.15.Issiqlik ajraluvchi jihozlarda yong'inni oldini olish 327

15.16. Yashin qaytargichlar 328

15.17. Yong'inga qarshi ishlatiladigan texnik qurilmalar 329

15.18. O't o'chirish vositalari 332

15.19. Karbonat kislotalar yordamida o'chirish 339

15.20. Maxsus kimyoviy vositalar yordamida o'chirish 340

15.21. Avtomatik o't o'chirish vositalari 340
15.22. Yong'inga qarshi kurash xizmatini tashkil qilish 341

Foydalanilgan adabiyotlar 342

346

G‘.YO.YORMATOV, O.R.YULDASHEV,
A.L.HAMRAYEVA

HAYOT FAOLIYATI
XAVFSIZLIGI

Toshkent —«Aloqachi» — 2009

Muharrir: A.Eshov

Tex.muharrir: A.Moydinov

Musahhih: M .Hayitova

Sahifalovchi: Sh.Mirqosimova

Bosishga ruxsat etildi: 14.10.09. Bichimi 60x84 1/16. «TimesUz» gamiturasi. Ofset usulida bosildi. Bosma tabog'i 21,75. Tiraji 1000. Buyurtma №143.

«Aloqachi matbaa Markazi bosmaxonasi»da chop etildi.
100000, Toshkent sh., A.Temur ko'chasi, 108-uy.