Hayot faoliyati xavfsizligi va mehnat gigienasining qurulishdagi

Jarohatlanish va kasb kasalliklarini o‘rganish 

usullari 

Sanoat korxonalarida baxtsiz xodisalar va ularni 

keltirib 

chiqaruvchi 

xavfli 

xolatlar 

baxtsiz 

xodisalarning  kelib  chiqishiga  sabab  bo‘ladigan 

---

omillarni  yo‘qotish  maqsadida  aniqlanadi.  Bu  ishlar 

asosan  oqilona  usullarni  qo‘llash,  baxtsiz  xodisa  va 

kasb 

kasalliklarining 

kelib 

chiqishidan 

xoli 

bo‘ladigan  ish  sharoitini  tashkil  qilish  o‘isobiga 

amalga oshiriladi. 

Baxtsiz  xodisalar  sabablarini  aniqlash  uchun 

asosan qo‘yidagi usullardan foydalaniladi. 

1. Statistika usuli. Bu usul baxtsiz xodisalarning 

umumiy 

statistik 

xisobga 

olingan 

sanoat 

jarohatlanishi 

materiallarini 

taxlil 

qilishga 

asoslangan.  Mazkur  usul  sanoat  jarohatlanishini 

taxlil  qilish  uchun  asosiy  material  bo‘lishdan 

tashqari,  baxtsiz  hodisalarni  kamaytirish  chora-

tadbirlarini  ko‘rish  uchun  amaliy  ma’lumot  beradi. 

Bu  usul  bilan  sanoat  jarohatlanishini  aniqlovchi 

chastota  koeffitsienti  va  jaroxatning  og‘irligi 

koeffitsientining 

o‘rtacha 

ko‘rsatkichini 

olish 

mumkin. 

Baxtsiz 

xodisalarning 

takrorlanish 

koeffitsientini,  1000  ishchi  hisobiga,  ma’lum  vaqt 

---

davomida  sanoat  korxonasida  kelib  chiqqan  baxtsiz 

xodisalarning  o‘rtacha  miqdorini  qo‘yidagi  formula 

orqali aniqlash mumkin. 

 

1000





Т

Р

К

  

 (4.1) 

 

bunda P - ma’lum vaqt ichidagi jarohatlanganlar 

soni; T - shu vaqt ichida korxonada ishlagan ishchilar 

soni. 

Baxtsiz  xodisaning  og‘irlik  koeffitsientini, 

ya’ni  har  bir  jarohatlanishning  o‘rtacha  yo‘qotilgan 

ish  kunlari  hisobini  ko‘rsatuvchi  K  ni  qo‘yidagi 

formula bilan aniqlash mumkin. 

 

Р

П

К



   

(4.2) 

bunda  П  -  hamma  baxtsiz  xodisaga  uchraganlar 

tomonidan yo‘qotilgan ish kunlari soni; P - shu davrda 

baxtsiz xodisaga uchraganlar soni. Shuni aytib o‘tish 

kerakki,  bu  ko‘rsatkich  haqiqiy  og‘ir

 

jarohatlanish 

---

belgilarini  ko‘rsata  olmaydi,  chunki  uning  tarkibiga 

nogironlik  va  o‘lim  bilan  tugagan  baxtsiz  xodisalar 

kiritilmagan, ular alohida hisobga olinadi. 

Statistika  usulini  ikkiga  bo‘lib  karash  qabul 

qilingan: guruh va topografik usullardir. 

Guruh  usuli.  Statistik  usulning  tarkibiy  qismi 

hisoblanadi  va  baxtsiz  xodisalarning  bir  xil 

sharoitlarda  va  ayrim  belgilari  bilan  (masalan  vaqti 

va 

sodir 

bo‘lgan 

joyi, 

baxtsiz 

xodisaning 

xususiyatini  va  x.k.)  guruh  xolida  takrorlanishini 

aniqlash imkoniyatini beradi.