Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

GLOSSARIY
(Tayanch so`zlar, iboralar va asosiy tushunchalar)
Atmosfera - yerni o`rab turgan havo qobig`i. Yunoncha “atmos-bug`”, “sfera-shar” manosini bildiradi. Atmosfera yer bilan birga aylanadi. Atmosfera bo`lmasa yer yuzi kunduzi +120 <sup>0</sup> C gacha qizib, kechasi -180 …-120 <sup>0</sup>C gacha sovib ketar edi.
Аvаriya - halоkаt mаhsulоt tаyyorlаshgа ishlаtilаdigаn mаshinаlаr , jihоzlаr, tеxnоlоgik tizimdаgi uskunаlаr mаjmuаsidаgi nоsоzlik, elеktr bilаn tа'minlаshdаgi nоsоzlik, binоlаr, qurilmаdаgi nоsоzliklаr tufаyli vujudgа kеlаdigаn vоqеа.
Antropogen halokatlar (ta’sirlar)– insoniyatning xo`jalik faoliyati tufayli yuzaga keluvchi antropogen fakorlar ta’sirida biosferaning sifat jihatidan o`zgarishi va natijada insonlar hayotiga, o`simlik va hayvonot dunyosiga hamda atrof-muhitga tahdid va katta xavf tug`diruvchi hodisalar.
Atmosfera elektr zaryadlari – kuchli yashin va momoqaldiroq vaqtida hosil bo`ladi. Bunda ularning kuchlanishi 2 V dan 8 mln V gacha, tok kuchi miqdori 200000 A gacha yetishi mumkin.
Biosfera – “bios” – hayot, “sfera” – shar ma’nosini bildirib, yer yuzidagi barcha organizmlar tarqalgan va ular ta’siridagi hayot qobig`i tushuniladi.
Ekologiya – grekcha “oykos” – uy, yashash joyi; “logos” – fan degan ma’noni bildiradi.
Ekologik omillar turi: abiotik (jonsiz), biotik (jonli).
Ekotizim – tirik organizmlar jamoasi va ularning yashash muhitini o`z ichiga olgan funksional tizim.
Elektr xavfsizligi – insonlarni elektr toki, elektr yoyi, elektromagnit maydon va statik elektr tokidan himoyalashga qaratilgan tashkiliy va texnik tadbirlar hamda vositalar tizimi.
Elektr tokining ta’sir turlari – kimyoviy, issiqlik va biologik.
Elektr toki ta’sirini belgilovchi omillar – tok kuchi va kuchlanishi miqdori, inson tanasining qarshiligi tok turi va chastotasi, tokni ta’sir etish vaqti, tokni o`tish yo`li va insonning shaхsiy xususiyatlari.