Hayot faoliyati

Sovuq urishining belgilari va alomatlari 
Past harorat ta’sir qilgan vaziyat hamda uning qancha vaqt 
davom etganligiga bog‘liq holda, sovuq urishi, tananing ma’lum 
186 
qismini sovuq oldirishdan farq qiluvchi organizmning umumiy 

---

172 
sovib ketishidan iborat bo‘lgan gipotermiya bilan birga kechishi 
mumkin. 
Sovuq urishining belgilari: 
• 
Zararlangan joyda sezgining yo‘qolishi. 
• 
Sovqotib qolish. 
• 
Teri mum rangiga kirishi. 
• 
Ushlab ko‘rganda teri sovuq bo‘lishi. 
• 
Teri rangining o‘zgarishi (qizarib, sarg‘ayib rangi o‘chib, 
ko‘karib ketishi). 
Sovuq urganda birinchi yordam ko‘rsatish. 
1. Dastlab gipotermiya belgilarini aniqlagandagi kabi yordam 
ko‘rsating. 
2.Zararlangan joyni ehtiyotkorlik bilan tozalang, uni hech 
qachon ishqalamang, chunki ishqalash yanada ko‘proq zarar 
yetkazishi mumkin. 
3.Tananing sovuq urgan qismini keskin isitib yubormang. 
4.Tananing sovuq urgan qismini qo‘l bilan yoki tananing 
boshqa qismi bilan isiting. 
5.Tananing sovuq urgan joyi o‘z rangiga kelmasa, uni 38- 
42°C iliq suvga tiqing. Agar suv noxush 
tuyg‘u bersa, demak u 
ancha issiq bo‘ladi. 
6.Sovuq urgan joy qizarib qo‘l bilan ushlab ko‘rganda iliq 
tuyulmaguncha iliq suvda tutib turing. 
7.Zararlangan joyni sterillangan quruq bog‘lam bilan 
bog‘lang. Qo‘l yoki oyoq barmoqlarini sovuq urganda ular 
orasiga paxta yoki doka qo‘ying. Vujudga kelgan pufakchalarni 
yormang. Jabrlanuvchini iloji boricha tezroq shifokorga olib 
boring. 
Alkogoldan zaharlanish 
Alkogolni suiiste’mol qilish aholi orasida birmuncha tarqalgan 
hodisa. Tarkibida alkogol bo‘lgan bir qancha ichimliklar 
mavjud. Bular: pivo, vino, o‘tkir spirtli ichimliklardir. Alkogol 
ichilgach, bir ozdan so‘ng uning ta’siri bilinadi. Buni, alkogol 
qon tomirlari sistemasiga tez o‘tib, har bir ichki organga ta’sir 
ko‘rsatishi bilan izohlanadi. 
187 
Alkogol
ning inson organizmiga eng yuqori ta’siriga erishish 
vaqti bir qator omillarga ega. Bular: spirtli ichimliklarni ichish 
chastotasi, iste’mol qilinadigan spirtli ichimliklarning miqdori 

---

173 
va konsentratsiyasi, spirtli ichimlikni ichish oldidan oshqozonda 
mavju
d bo‘lgan ovqat miqdori, spirtli ichimlik bilan baravar 
yeyiladigan yegulik, shuningdek, odamning fiziologik 
xususiyatlari, masalan, vaznidir. 
Spirtli ichimlikni surunkali iste’mol qilish natijasida unga 
ko‘nikib qolinadi.