Hayot faoliyati

Inshootlar zilzilaga bardosh berishiga ko‘ra 3 guruhga 
bo‘linadi: 
A 
– 7 ballgacha chidashi mumkin bo‘lgan kuchsiz seysmochidamli 
uylar. Bunga tuproqdan va g‘ishtdan qurilgan uylar 
kiradi. 
B 
– 8 ballgacha chidaydigan uylar. Bu xildagi uylar har xil 
yog‘och karkaslardan tayyorlanadi (sinch uylar). 
D 
– 9 ballgacha chidaydigan uylar. Bu xildagi uylar sirasiga 
katta metall karkaslardan, temirbeton konstruksiyalardan 
tayyorlangan 
uylar kiradi. 
Nazorat savollari 
1. Ta’lim muassasasida kim fuqaro muhofazasi rahbari 
hisoblanadi? 
2. Ta’lim muassasasida yuz berishi mumkin bo‘lgan favqulodda 
vaziyatlarning oldini olish va undan muhofazalanish 
maqsadida qanday ishlarni amalga oshirish mumkin? 
3. Siz tahsil olayotgan va yashayotgan hududda qaysi turdagi 
favqulodda vaziyatlarning yuz berish ehtimoli mavjud? 
4. O‘zingizni favqulodda vaziyatlar yuz berganda to‘g‘ri 
harakat qilishga tayyor, deb bilasizmi? 
134 
XV MAVZU. EKOLOGIK MUHIT BUZILISHINING 
INSON HAYOTIY FAOLIYATIGA ZARARLI TA’SIRI VA 
UNING NATIJASIDA YUZAGA KELAYOTGAN 
MUAMMOLI VAZIYATLAR 
«Ekologiya» 
atamasi ikki so‘z birikmasidan tashkil topgan 
bo‘lib, yunoncha 
«Eykos» 
vatan, makon
, 
yashash joyi, 
«Logos» 
esa fan, ta’limot degan ma’noni anglatadi. Har qanday jism va 
tirik mavjudotlarning o‘zaro hamda tevarak atrof-muhit bilan 
bog‘liq bo‘lgan munosabatlarini o‘rganuvchi biologik fandir. Bu 
atamani fanga birinchi bo‘lib 1866-yilda nemis biologi Ernest 
Gekkel kiritgan. Ekologiya ayrim individlarning rivojlanishi, 
ko‘payishi, yashashini va jamoalarning tarkibi hamda 
o‘zgarishlarini 
yashash muhitiga bog‘liq holda ekologiya genetikasi, 
evolyutsiya ta’limoti, fizologiya, kabi biologik fanlar bilan 
chambarchas bog‘langan. 

---

123 
Ekologiya hozirgi paytda inson hayoti uchun doimiy va eng 
muhim zaruriyat bo‘lgan tabiiy boyliklar yer, suv, tuproq, havo, 
o‘simliklar, hayvonot dunyosi, suvosti jonzotlari, qushlar va 
boshqa tirik mavjudotlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni 
o‘rganish, 
ularni avaylab-
asrash, qo‘riqlash, butun tabiatni, atrofmuhitni 
muhofaza qilish kabi muammolar bilan shug‘ullanadi. 
Bugungi kunda ekologiya fanining asosiy vazifalari: har xil 
organizmlar guruhlarining atrof-muhit omillari bilan munosabati 
qonuniyatlarini o‘rganish, organizmlarning yashash muhitiga 
ta’sirini aniqlash, biologik resurslardan oqilona foydalanish, 
odam 
faoliyati ta’sirida tabiat o‘zgarishlarini oldindan ko‘ra 
olish, tabiatda kechayotgan jarayonlarni boshqarish yo‘llarini 
o‘rganish, zararkunandalarga qarshi kurashning usullarini 
yaratish, 
sanoat korxonalarida chiqindisiz texnologiyalarni ishlab 
chiqish va joriy etishdan iboratdir. 
Yuqorida ko‘rsatilgan vazifalar har xil uslublar yordamida 
amalga oshiriladi. XXI asrga kelib insoniyat uchun ekologiya 
muammosi eng dolzarb muammolardan biriga aylandi. Ekologik 
xavf hatto yadro quroli xataridan ham 
dahshatliroq bo‘lib, 
135 
hozirgi davrda butun dunyo xalqlarini tashvishga solmoqda. 
Davlatimiz rahbari I. Karimov o‘zining