Hayot faoliyati

Zilzilalar va ular oqibatlaridan muhofazalanish usullari

Dunyo bo‘ylab yuz berayotgan, ko‘lami hamda

keltirayotgan talofati ortib borayotgan turli tusdagi tabiiy,

texnogen va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar keng

jamoatchilikni, davlatlar hamda yuqori nufuzga ega bo‘lgan

Xalqaro tashkilotlar e’tiborini tortmoqda.

Agarda e’tibor berilsa, zilzila insonlarga unchalik katta xavf

solmaydi. Ularning qurbon bo‘lishi va yaralanishiga asosan u

keltirib chiqargan ikkinchi turdagi hodisalar sabab. Bu baxtsiz

hodisalarga quyidagilar kiradi:

* binolar ba’zi qismlarining buzilishi va qulashi, g‘isht

parchalari, shiftdagi bezaklar, chiroqlarning tushib ketishi;

* oyna parchalarining yuqori qavatdan tushishi;

* elektr simlarining yo‘llarga tushishi;

* xonadon ichidagi og‘ir buyumlarning tushib ketishi;

* qo‘rquv yoki vahima oqibatida insonlarning g‘ayrioddiy

xatti-harakatlari;

* gaz quvurlarining yorilib ketishi va yong‘inning paydo

bo‘lishi ;

* kuchli zaharli modda obyektlarining soz holatdan chiqib

ketishi;

* suv omborlari va boshqa tabiiy ko‘llarning buzilib ketishi;

* yuqumli kasalliklarning paydo bo‘lishi va hk.

Olimlarning fikriga qaraganda zilzila paytida

jabrlanganlarning 10 % zilzila oqibatida qulab tushgan jismlar,

ya’ni binolardagi o‘pirilishlar, zinalarning buzilib ketishi yoxud

shu kabi omillar sabab jabrlansa, qolgan 90% zilzila davrida

qanday harakat qilishni bilmasligi oqibatida jabrlanar ekan.

Zilzilalarga tayyorlanish kichik qadamlardan boshlanadi.

59

Zilzilalar yuz berayotgan yoki seysmik faol hududda

yashovchi kishilar uchun u doimiy xavf manbasi hisoblanadi.

Inson umri davomida hamisha o‘zini turli xavflardan oldindan

himoyalashga harakat qilgan. Uning manbasi, kelib chiqish

sabablarini o‘rgangan, imkon qadar bunday xavflarni yuz

berishini oldini olgan. Buni yuqorida keltirilgan mavzularda

ham aytdik. Hayotimizda ko‘plab xavf manbalari bilan

tanishmiz va ularning oldini olishga harakat qilganmiz.

Masalan, uyimizni begonalardan muhofaza qilish uchun temir

eshik, oynalarga panjara qo‘yamiz, signalizatsiya o‘rnatamiz,

kuzatuv kameralari qo‘yamiz, mashinamizda xavfsizlik

kamarini taqamiz. Bunday ehtiyotkorliklar biz uchun oddiy hol

bo‘lib qolgan.

O‘z xonadonini zilziladan xavfsiz qilish ham seysmik hududda

yashovchi insonlar uchun odat bo‘lishi lozim.

Avvalambor biz uyimiz, ishxonamiz, farzandlarimiz o‘qiydigan

maktabdagi xavflarni aniqlab, ularni kamaytirishga harakat

qilishimiz lozim. Uy, ishxona, ko‘cha va boshqa yerda zilzila

sodir bo‘lganida o‘zingizni qanday tutishingizni, nimalar

qilishingizni avvaldan o‘ylab oling. Bu saboq sizga favqulodda

vaziyatlar paytida juda qo‘l keladi.