Hayot faoliyati

Kuygan kishiga birinchi yordam berish. Birinchi yordam

berishda bemorni shifoxonaga yuborishdan avval, uning kuyish

darajasini aniqlash, hayotiga xavf soluvchi patologik holatlarni

bilish (kuyish natijasida shok holati, nafas organlarining shikastlanishi,

yonuvchi zaharli moddalar bilan zaharlanish, mexanik

shikastlanishlar, elektrotravma ta’sirida hayot faoliyatining

buzilishini) va agar lozim bo‘lsa, reanimatsiya va davo

tadbirlarini qo‘llash (yurakning yopiq massaji, sun’iy nafas

oldirish, taxtakachlash) lozim.

Voqea sodir bo‘lgan yerda kuygan yaraga bog‘lam qo‘yish

aslo mumkin emas. Agar kimyoviy kuyish sodir bo‘lsa, zudlik

bilan shikastlangan yerni juda ko‘p miqdordagi oqar suv bilan

10 – 15 minut davomida yuvish zarur. Kuygan yara atrofini

quruq salfetka bilan (iloji bo‘lsa, steril mato bilan) berkitish

lozim. Agar steril mato bo‘lmasa, xohlagan toza matoni

ishlatish mumkin. Kuygan yara ustiga dori-darmonlarni

qo‘yishga ruxsat etilmaydi, ayniqsa, maz va yog‘simon

moddalar surtish kerak emas, bu diagnostika hamda kuyish

darajasini aniqlashni qiyinlashtiradi, uydagi dorilardan o‘z

bilgancha foydalanish ham yaxshi natija bermaydi.

Bemorni transportirovka qilish muhim masala bo‘lib,

undan oldin, agar kuyish katta ko‘lamda bo‘lsa, shokka qarshi

muolajalar qilinadi. Buning uchun og‘riqni qoldiradigan dorilar

(promedol, aminalon, morfin eritmalari, analgin va antigistamin

moddalari, dimedrol, suprastin) ishlatiladi. Iloji bo‘lsa, ularni

venaga yuborish kerak, chunki shok holati sodir bo‘lganda bu

moddalarning teri ostidan va mushakdan so‘rilishi sekin o‘tadi.

Kuygan kishini transportirovka qilish vaqtida u yotgan

holda bo‘lishi, uning sovqotib ketmasligining oldini olish kerak.

Kuyganlarga birinchi yordam berish hamda transportirovka

qilish quyidagicha bo‘ladi:

1. Yuqori harorat ta’sirini yo‘qotish.

27

2. Kuygan yuzalarni sovitish.

3. Og‘riqni qoldiradigan dorilar.

4. Himoyalovchi bog‘lam qo‘yish.

5. Issiq choy, kofe, ishqorli suv berish.

Transportirovka qilishdan avval og‘riqni qoldiruvchi tibbiy

vositalar beriladi. Bemorni shifoxonaga yotqizganda birinchi

meditsina yordami qay tariqa ko‘rsatilganligini aniqlash lozim,

chunki bu shikastlanishning qay ahvolda ekanligini aniqlashda

va kelgusi davo choralarini qo‘llashda hisobga olinadi.

Shifoxonada kuygan kishilarni umumiy davolash bilan birga

jarohatlarni mahalliy davolash ham maqsadga muvofiqdir.

Chunki har bir bemorni davolashda umumiy va mahalliy

davolash birgalikda olib boriladi.