Hayot faoliyati

Ufq tomonlarini aniqlash.

Quyosh har doim sharqdan chiqib g‘arbga botadi. Shunga

muvofiq soya har doim qarama-qarshi tomonga harakat qiladi.

Shuning uchun yer sharining istalgan nuqtasida soyani birinchi

belgilanishi holati uning ikkinchi belgilanishi holatiga nisbatan

g‘arbroqda bo‘ladi va aksincha. Buni bilgan holda siz doimo

taxminiy ufq tomonlarini aniqlashingiz oson bo‘ladi. Buning

uchun bitta tayoqni olib uni tekis, o‘simliklardan xoli yerga,

undan tushadigan soya yaqqol ko‘rinadigan tarzda suqib

quyiladi. Tayoqdan tushgan soyaning oxirini belgilab, so‘ng u

bir necha santimetrga surilguncha 15-20 minut kutib turamiz va

yana soyaning oxirini yana belgilaymiz. Shundan keyin birinchi

va ikkinchi belgilarni tutashtiramiz hamda ushbu chiziqning

oxiriga stryelka quyamiz. Ushbu stryelka sizga sharq tomonni

ko‘rsatadi.

Yana bir oddiy usul mo‘ljalni quyosh

yordamida olishdir. Quyosh shimoliy

yarimsharda tush vaqti soat

12.00 da janubiy qutb tomonda bo‘ladi.

Tush vaqti quyoshga yuzlanib turiladi

va tushgan soya shimoliy yarimsharda

shimol tomonni, janubiy yarimsharda

janub tomonni ko‘rsatadi.

Bundan tashqari ufq tomonlarini

joydagi mahalliy jismlar belgilariga ko‘ra ham aniqlash mumkin.

Masalan, daraxt, buta va o‘simliklarning shoxlari hamda

novdalari janub tomonga tezroq rivojlanadi, mevalari janub

tomonda tezroq sarg‘ish-qizg‘ish rangga kirib tezroq yetilish

47

kuzatiladi. Qorli hududlarda qor birinchi navbatda janub

tomonda eriy boshlaydi.

Xristian cherkovlarining xochlari sharq tomonga, musulmon

machitlaridagi yarimoy janubiy-g‘arbiy tomonga qaratilgan bo‘-

ladi.

Siz o‘zingizga kerakli yo‘nalishni aniqlab oldingiz. Endi

o‘sha aniqlangan yo‘nalishdan og‘ishmasdan harakatlanish

asosiy vazifa hisoblanadi. Chunki insonning bitta oyog‘i bilan

qo‘yiladigan qadam ikkinchisiga nisbatan uzunroq bo‘ladi.

Agarda kishi to‘g‘riga yursa, aylanib yana o‘zi harakatni

boshlagan nuqtaga qaytib kelishi mumkin. Shunday holat yuz

bermasligi uchun «Ustun» uslubini qo‘llaymiz. Buning uchun

o‘zingiz tanlagan yo‘nalishdagi ko‘zga yaqqol tashlanib turgan

biror bir jismni tanlab unga tomon harakatlanamiz. Tanlangan

jismga yetib kelgandan keyin shu yo‘nalishda yangi jism

tanlaymiz. Bu usul qo‘llanganida harakatlanish yo‘nalishidan

og‘ishish keskin kamayadi.