Hawanı uzatıw hám sorıp alıw ventilatsiya sistemalarınıń úskeneleri, olardı esaplaw hám tańlaw

---

Hawanı uzatıw hám sorıp alıw ventilatsiya sistemalarınıń 
úskeneleri, olardı esaplaw hám tańlaw 
Ventilatsiya sistemalarinıń jihazlari dep, hawa ısıtǵıshları
(kalorifyerlar), tazalaw (filtrler), háreket beretuǵın (ventilatorlar ) hám 
basqa apparatlar aytıladı. Hawanı qızdırıw ushın hawa ısıtǵıshları, 
yaǵnıy kalorifyerlar isletiledi. Íssılıq tasıwshısın túrine qaray 
kalorifyerlar, órtlı, suwlı, bug'li hám elektrlı bolıwı múmkin. 
Házirgi waqıtta suwlı hám bug'li kalorifyerlar eń keń tarqalǵan. Olar 
tegis trubalı hám qabırǵalı bolıwı múmkin. Qabırǵalı kalorifyerlar 
plastinkalı hám spiralli boladı (3.8, 3.9 -súwret). Íssılıq tasıwshınıń 
baǵdarına qaray, kalorifyerlar bir yo'lli hám kóp yo'lli boladı. 
Hawa baǵdarına qaray kalorifyerlar parallel hám ketm a-ket ornatılıwı 
múmkin. Parallel o'm atilish kóp muǵdardaǵı hawa qizdırıw kerek 
bolǵanda isletiledi. Bunda izbe-iz o'matilish kem muǵdardaǵı hawanı 
úlken tempyeratura ayırmashılıǵına qizdırıw ushın isletiledi. 

---

Kalorifyerlar túrleri 
 Plastinkalı.
Bir jóneliski
- KFS, KFB, KVB, KZPP, K4PP, STD 3009V, KSK3, 
KSK4 (3.19 -súwret). 
Kóp jónelisli -
KMS, KMB, KMP. K4VP. KVS, KVB, STD 3010G. 
Spiralar tárizli oralǵan kalorifyerlar
- KFSO, KFBO (3.9-súwret).
Elektr kalorifyerlari
-STD hawanıń sarpı 10, 20, 40 mıń m3/s.
Elektr quwati 12, 50, 150 hám 200 kvt.
Eń zamanagóy kalorifyerlar-KSK3, KSK4
Zamanagóy sırt el apparatlarında, York firmasınıń apparatlarında [24], 
mıs trubalı qabırǵaları alyuminiyden bolǵan kalorifyerlar isletiledi. 
Kalorifyerlarning texnikalıq kórsetpeleri 18],[25],[26] ádebiyatlarda 
keltirilgen.
Kalorifyerlar esabı
. Kalorifyerlar esabı tómendegi izbe-izlilikde 
atqarıladı. Hawa qızdırıwǵa sarplanǵan ıssılıq muǵdarı anıqlanadı. 
Bul jerde G - hawanıń massa sarpı, kg/soat; c= l kJ/ (kg-K) hawanıń 
ıssılıq sıyımlılıqı ; t
k
, t
0
uyqas túrde hawanı kalorifyerdan aldınǵı hám 
keyingi temperaturaları, °C. 
Kalorifyerlar maydanı tómendegi formula járdeminde tabıladı : 
Bul jerde; K - kalorifyeming ıssılıq uzatıw koefficienti, Vt/(m
2
K); 
t
órt
- ıssılıq tasıwshısınıń ortasha temperaturası, °C; t
orx
– isitiladigan 
hawanıń ortasha temperaturası, °C;
1,1:1,2 - rezerv koefficienti. 
Íssılıq uzatıw koefficienti K hawanıń massa sarpına baylanıslı. 
Puw ushın : 

---

Bul jerde 
f -
kalorifyemiń hawa ótetuǵın kesiminiń maydanı, m
2
A, A
1
n, n
1
m - kalorifyer dúzilisine baylanıslı bolǵan shamalar. 
Kalorifyer trubalardaǵı suwdiń tezligi: 
Kalorifyer-qarsılıgı formula járdeminde tabıladı 
Bul jerde B hám Z - kalorifyer dúzilisine baylanıslı bolǵan shamalar. 
Izbe-iz o'matilgan kalorifyerlaming ulıwma qarsılıgı : 
ΔP=Pm, Pa 
Bul jerde m - izbe-iz jaylasqan kalorifyerlamiń sanı. 
Esap kalorifyemi qızdırıw quwati tekseriw menen juwmaqlanadı, 
yaǵnıy : 
Kalorifyerlar saylanǵanda maydanı boyınsha bolǵan zapas 15-20%ni, 
hawa aǵımına qarsılıq boyınsha -10% hám suw háreketine qarsılıgı - 
20% ni uyımlastırıwı kerek. Keltirilgen ańlatpalar tiykarında hár qıylı 
kalorifyerlami kompyutyerlarda esaplaw ushın arnawlı programmalar 
dúzilgen. 

---

 Ventilatorlar.
1. ventilatorlar ventilatsiya sistemalarında hawanı 
háreketke keltiriw ushın isletiledi. Olar eki túrge bólinedi: radial, yaǵnıy
oraydan qochirma ventilatorlar hám o'qli (3.10, 3.11-súwret).
2. Ornatılıwına qaray tóbege ornatılǵan radial hám o'qli ventilatorlarda 
boladı.