Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar taraqqiyoti reja: bmi

unga 
havola bo‘lagining 
arxivarianti 
anga 
olmoshi qo‘llanilgan. Ushbu gap tarkibida havola bo‘laklar real 
holda qo‘llanilgan. Demak, mazkur gap ikki havola bo‘lakli to‘ldiruvchi ergash 
gapli qo‘shma gap turiga misol bo‘la oladi. 

 
Mange mulke bergilkim, mandin o‘zga kim ersaga bermish bo‘lmag’aysen.
(Qissasi Rabg’uziy 2-jild 33-bet). 
 (Menga shunday mulk bergilki, mendan o‘zga hech kimda bo‘lmasin). 
Yuqoridagi gapda 
shunday 
olmoshi va 
–ki 
yuklamasi bosh gap tarkibida 
qo‘llanilmagan bo‘lsada, havola bo‘lakning o‘rni sezilib turibdi. Ergash gap esa 

---

24
bosh gap tarkibidagi havola bo‘lakning mazmunini izohlab kelgan. Ushbu gap bir 
havola bo‘lakli aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gap hisoblanadi.
 
Har kim Yunusni ursa, emgatsa man ani halok qilurman. 
(Qissasi 
Rabg’uziy 2-jild 28-bet). 
 
(Kimki Yunusni ursa, xo‘rlasa, men uni yo‘q qilaman). 
Mazkur gap 
ergash gap 
(kimki Yunusni ursa, xo‘rlasa) 
va bosh gap 
(men uni yo‘q qilaman) 
dan iborat. Ergash gap tarkibida 
kimki 
havola bo‘lagining arxivarianti 
kim 
olmoshi, bosh gap tarkibida 
uni 
havola bo‘lagining arxivarianti 
ani 
olmoshi 
qo‘llangan bo‘lib, gapda vositasiz to‘ldiruvchi vazifasida kelgan. Ushbu gapda 
havola bo‘laklar real va o‘zaro assimetrik. Yuqoridagi gapimiz ikki havola bo‘lakli 
to‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gap turiga misol bo‘la oladi.

Shunisi ma’lum bo‘ldikim, namoz qilg’andin so‘ng mehrobda tilagu 
kerak va mehrobg’a boqib turmoq kerak. 
(Qissasi Rabg’uziy 2-jild 80-bet).