Hasharotlarning ichki organlari

Hasharotlarning jinsiy organi. Hasharotlarning jinsiy organi. Hasharotlarning jinsiy organi. Hasharotlarning jinsiy organi. Hasharotlarning jinsiy organi. Barcha hasharotlar ayrim jinsli bo‘lib, faqat ba’zilarida kamdan-kam uchraydigan germafroditizm hodisasi kuzatiladi. Ba’zi turlarda bir jinsli hasharotlar tarqalgan bo‘lib, ularning erkaklari bo‘lmaydi va ayrim hollardagina erkak hasharotlar ma’lum bo‘g‘inlarda paydo bo‘ladi (jumladan, Aphidodea). O‘simlik bitlari va ba’zi yaydoqchilar ana shunday rivojlanadi. Hasharotlarning ayrim jinsli bo‘lishini bir-biridan farq qiladigan belgilaridan bilish mumkin. Ular katta, yirik, maydaligi, maxsus o‘simtalari bo‘lishi,rangidagi pigment tarkibi,yashash sharoitiga qarab har ikkala jinsda farq kuzatiladi. Urg‘ochilik jinsiy organlarijinsiy bezlardan, gonadalar, ularning yo‘llari va har xil o‘simtalardan iborat bo‘lib, ularda tuxumdon bitta yoki ikkita bo‘lishi mumkin. Tuxumdon tuxum naychalaridan iborat bo‘lib, ular bir nechta bo‘lishi mumkin. Tuxum naychalari cho‘zilib, ingichka ipga aylanadi. Bu iplar yordamida tuxum naychalari yurak atrofidagitanaterisigaichkitomonidan yopishadi. Ba’zan tuxum naychalari qorin sohasida erkin joylashadi va ularning atrofidagi to‘qimalar turtib turadi. Ba’zi hasharotlar tuxum naychalarining yuqorigi uchi kengayib, tepa kamera hosil qiladi. Bu kameralarda tuxum hosil bo‘lishining dastlabki jarayoni sodir bo‘ladi. Hasharotlarning tuxum naychalari tuxum bo‘lishiga qarab ikki xilga bo‘linadi: 1. Poniestik—tepa kameradan chiqqan tuxumlar tuxum naychalarini yoppasiga to‘ldiradi. 2. Meroistik—tuxumlar tuxum naychasi ichida oziq modda bilan navbatma-navbat joylashadi yoki tuxum hujayralari ipchalari orqali tepa kamera hujayralari bilan bog‘lanadi. Telotrofik yoki akrotrofik tuxum qo‘yish deb oziq hujayralari tuxum naychalarining uchki qismida joylashgan bo‘lib, tuxum hujayralarning ipchalari orqali tepa kameraga bog‘lanishiga aytiladi. Tuxumning po‘sti xorion—tuxum naychasi ostki qismining epiteliysidan chiqqan kimyoviy modda—xoriondan tuzilgan. Õorionda bitta yoki bir necha teshikcha bo‘lib, bu teshikchalar orqali tuxum hujayraga erkaklik urug‘hujayralari— spermatozoidlar kiradi. Tuxumdondan kalta naycha yoki shishgan ballonga o‘xshash bittadan tuxum yo‘li chiqadi va keyinchalikikkalatuxum yo‘li bir-biribilan qo‘shilib, bir dona nay—qin hosil qiladi, unga yetilgan tuxumlar tushadi. Lekin ayrim hasharotlarda tuxum yo‘li ikkita jinsiy teshik orqali tashqariga mustaqil ravishda ochiladi. Ayrim hasharotlarda esa (masalan, tirik tug‘adiganlarda) qin kengayib, bachadon hosil qiladi. Hasharotlar qinida har xil o‘simtalar bo‘lib, ular naysimon va xaltasimon tuzilgan hamda qo‘shimcha bezlar hosil qiladi. Bu bezlar tuxumlarni substratga yopishtiruvchi yelimsimon moddalardan iborat. Êo‘pchilik urg‘ochi hasharotlar qinining boshlanishida ichki xitin bilan qoplangan naysimon yoki xaltasimon urug‘ qabul qiluvchi bo‘ladi. Urug‘ qabul qiluvchi organ juftlashish vaqtida erkak jinsiy hujayralarni qabul qilish uchun xizmat qiladi. Masalan, urg‘ochi asalari umr bo‘yi faqat bir marta—g‘umbakdan chiqishi bilanoq, nikoh parvozigako‘tarilgan vaqtda urug‘lanadi.Erkakasalari spermatozoidi ona asalarida bir necha yil saqlanishi va tuxum yetilgan sari ularni urug‘lantirishi mumkin. Hasharotlarda ichki xitin bilan qoplangan qo‘shilish xaltachasi bo‘lib, u qo‘shilish vaqtida erkaklik—spermatofor orqali urug‘lanadigan hasharotlarda spermatoforni qabul qilish vazifasini bajaradi. Qo‘shilish xaltachasi qinga yoki maxsus teshik orqali tashqariga ochiladi va shu kanal orqali qinga qo‘shiladi. Êopulatsiya vaqtida yoki undan so‘ng sperma qo‘shilish xaltachasidan urug‘ qabul qiluvchi organga o‘tadi. Urg‘ochi hasharot qini qorin bo‘lagining 9 segmenti ostida jinsiy teshik orqali tashqariga ochiladi, bu teshik orqali tuxum yoki tirik tug‘uvchi hasharotlarda lichinka chiqadi.