Harflar imlosi

 I. Nuqtaning qo’llanishi 

Nuqtaning yozuv belgisi sifatida ishlatilishi qadimgi arab manbalariga borib taqaladi . U o’zbek tilida tinish belgisi 

sifatida XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab ishlatila boshlagan .  

Nuqta o’zbek tilida , odatda , quyidagi o’rinlarda ishlatiladi : 

1. His-hayajonsiz aytilgan darak , buyruq , istak gaplardan so’ng  

Milliy istiqlol sharofati bilan yangicha tafakkur va yangicha fikrlash shakllanmoqda . 

O’zingga ravo ko’rmagan narsani boshqalarga ham ravo ko’rma . 

Farzandlarimiz doimo sog’lom bo’lsin . 

Alisher tezroq kelsa edi . 

2. Atov gaplardan keyin 

Ilk bahor . Daraxtlar endi kurtak yoza boshlagan palla . 

3. Ism , ota ismi , familiya , taxallus kabilar qisqartirilganda , ularning birinchi harfidan so’ng 

M.Behbudiy , A.Fitrat , A.Cho’lpon kabi ijodkorlarning nomi hamisha barhayotdir . 

A.S.Pushkin—rus poeziyasining quyoshi . 

4. Nashriyot ishlarida , lug’at va ma’lumotnomalarda shartli ravishda qisqartirilgan ayrim so’zlarning birinchi 

harfi yoki bo’g’inidan so’ng 

va sh.k. (va shu kabilar) ; s.t. (so’zlashuv tilida) ; G’.G’. (G’afur G’ulom) ; Nav. (Navoiy) ; Toshk. (Toshkent) ; 

“O’qituvchi” nashr. (“O’qituvchi” nashriyoti) ; 1995-y. (1995-yil) . 

5. Qo’shma gaplarning birinchi qismidan so’ng kuchli to’xtam bo’lsa , mantiqan biri ikkinchisiga bog’lanmagan 

qo’shma gaplar orasida ham nuqta ishlatiladi . Bunday hollarda ikkinchi gap ammo , lekin , biroq , chunki , 

shuning uchun kabi bog’lovchi vositalar bilan boshlanishi mumkin . 

Bobodehqon yerga baraka urug’i ekish bilan band . Chunki dalalarda ish qizg’in .     

Unga bir necha bor qo’ng’iroq qildim . Ammo hech kim javob bermadi . 

6. Ba’zi hollarda yil , oy , kunni ifodalovchi raqamlardan keyin ham nuqta qo’yiladi  

25.05.2013. (25-may , 2013-yil) 

7. Butunning qismlarini , to’plamning tasniflarini sanash uchun qo’llanilgan arab raqamlaridan so’ng ham nuqta 

ishlatilishi mumkin . 

Nutq tovushlari quyidagi turlarga bo’linadi : 1. Unli tovushlar ;  2. Undosh tovushlar . 

Qo’shma gaplar bog’lovchi vositalarga ko’ra uch turli bo’ladi :                            1. Bog’langan qo’shma gaplar ;   2. 

Ergashgan qo’shma gaplar ;                       3. Bog’lovchisiz qo’shma gaplar . 

8. Birinchi qismida so’roq , undov , ko’p nuqta , nuqta belgilar bo’lgan ko’chirma gapdan keyin qo’llangan muallif 

gapidan so’ng nuqta qo’yiladi(vergul emas!)    

“Senlarni kim chaqirdi ?—so’radi Fozil .—Nega jimsizlar ?”   

“Atrof naqadar go’zal !—shivirladi Mas’ud .