Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Ishtirokchilar qasdining intellektual holati

  o‘z qilmishlari ijtimoiy 

xavfliligi va bajaruvchi qilmishining ijtimoiy xavfliligini oldindan 

anglashni qamrab oladi. Jinoyat ishtirokchilarining ongida bajaruvchi 

qilmishlarining taxminiy ijtimoiy xavfli oqibatlari, bajaruvchi qilmishi 

bilan jinoiy oqibati o‘rtasidagi sababiy bog‘liqlik rivoji ham umumiy 

chizgilar orqali qamrab olinadi.  

Ishtirokchilar qasdining intellektual holati nafaqat bajaruvchi 

qilmishining obyektiv tomoniga taalluqli, balki jinoyat obyekti va subyekti 

– jinoyat bajaruvchisiga mansub holatlarni ham anglash bilan tavsiflanadi. 

Ikki va undan ko‘proq shaxsning bitta jinoyat sodir etishdagi faoliyati 

birgalikdagi jinoyatga barcha ishtirokchilarning yagona, umumiy, har bir 

ishtirokchi ongi bilan qamrab olingan jinoyat obyektiga tajovuzi bilan 

shartlanadi.  

Jinoyat ishtirokchilari JK Maxsus qismida bayon etilgan, jinoyat 

subyektini (bajaruvchini) tavsiflovchi zaruriy alomatlarni anglashlari lozim 

294 

 

---

(masalan, mansabdor shaxs, harbiy xizmatchi va hokazo). Zero, jinoiy 

qasd bilan harakat qilayotgan shaxs, jinoyatni sodir etishda, JK da mavjud 

qoidalarga ko‘ra, jinoiy javobgarlikka tortilmaydigan boshqa shaxslardan 

(ruhiy kasallardan yoki jinoiy javobgarlik yoshiga yetmagan shaxslardan) 

jinoyatni bevosita bajaruvchilari sifatida foydalanib, bilvosita zarar 

yetkazgan holat, ishtirokchilikni tashkil etmaydi.