Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

qat’iylik

  deganda, 

shaxsning jinoiy faoliyatni vaqtincha to‘xtatganligi emas, balki oxiriga 

yetkazish  uchun to‘la imkoniyatlar borligini anglagani holda jinoiy 

faoliyatni davom ettirishdan butunlay va to‘liq voz kechganligi 

tushuniladi. 

O‘z-o‘zidan ravshanki, ixtiyoriy qaytishda vaqt jinoyat sodir etishdan 

ixtiyoriy qaytgan hollarda ahamiyatga ega bo‘lmaydi. Mazkur holatda 

jinoyat sodir etayotgan shaxs o‘zining jinoiy faoliyatini oradan ma’lum 

vaqt  o‘tgandan so‘ng davom ettirishini ko‘zlab, jinoyat qurolini 

almashtirish niyatida yoki shunga o‘xshagan boshqa niyatlarda to‘xtatadi. 

Misol uchun, agar shaxs bir o‘zi uddalay olmasligini tushunib, omborga 

o‘g‘irlikka tushishdan qaytgan va omborga tushish, o‘g‘irlik molni u 

279 

 

---

yerdan olib chiqish va tashib ketish uchun jinoyatga boshqa shaxslarni 

ham jalb etishga qaror qilgan bo‘lsa, bu jinoyat sodir etishdan uzil-kesil 

qaytish bo‘lmaydi. 

Shaxs jinoiy faoliyatni o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holatda to‘xtatishga 

majbur bo‘lgan taqdirda ham ixtiyoriy qaytish hisoblanmaydi. Misol 

uchun, aybdor o‘ldirish maqsadida jabrlanuvchiga o‘q uzdi, ammo o‘q 

tegmay qoldi –  aybdor qayta o‘q uzishdan ixtiyoriy qaytganiga ishora 

qilishi jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishga dalil bo‘la olmaydi. Ayni 

holda, shaxs jinoyat sodir etishga birinchi urinishi uchun javobgarlikka 

tortilishi kerak, uning jinoyat sodir etishdan qaytishi ixtiyoriy deb topilishi 

mumkin emas. 

Jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishni hosil qiluvchi ushbu 

alomatlarni qayd etish uchun jinoyat sodir etishdan ixtiyoriy qaytishning 

ba’zi bir shartlarini aniqlash lozim. Bular: 

– jinoyatni oxiriga yetkazish mumkinligini anglash;  

–  jinoiy oqibat kelib chiqishi mumkinligini anglagan holda, shunday 

oqibat kelib chiqishining oldini olish. 

Shaxs