Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

yetkazilgan 

zarar oldi olingan zarardan kamroq bo‘lishi

  talabidir.  Yetkaziladigan 

zarar va bartaraf etilgan xavf muvofiqligining ushbu talabi oxirgi zaruratda 

zarar tajovuzchining o‘ziga emas, uchinchi shaxslarning qonun bilan 

qo‘riqlanadigan huquqlari va manfaatlariga yetkazilishi tufayli kelib 

chiqadi. 

408 

 

---

Teng zarar, shuningdek, kattaroq zarar yetkazilishi muvofiqlik 

shartining buzilishi bo‘ladi. Ayni paytda ushbu shart subyektning mumkin 

bo‘lganlaridan eng kam zarar yetkazish  majburiyatini bildirmaydi. 

Shuning uchun, agar xavfni bartaraf etish uchun shaxsning bartaraf 

etiladigan xavfga qaraganda kamroq zarar yetkazadigan bir necha usullari 

mavjud bo‘lsa, u holda shaxs ulardan istalgan usulni qo‘llashga haqli 

bo‘ladi va uning harakatlari oxirgi zarurat holatida sodir etilgan deb 

qaralishi lozim. Bunda sodir etilgan qilmishni malakalashga ushbu 

usullardan birortasi boshqalariga qaraganda kamroq zararga olib kelishi 

ta’sir etmaydi. Bu holda faqat yetkazilgan zarar oldi olingan zarardan 

kamroqligi ahamiyatli bo‘ladi. 

Yetkazilgan va oldi olingan zararning muvofiqligi zarar yetkazilgan 

va  yetkazilmagan ne’matlar va manfaatlarning muvofiqligini bildiradi. 

Ushbu zarar turlarining sifat va miqdor ko‘rsatkichlarini qiyoslashda asos 

qilib olish mumkin bo‘lgan usul mavjud emas. Qaysi ne’mat qimmatli 

ekanligi, qaysi zarar kamroq bo‘lishi masalasi har bir muayyan holda 

ishning aniq holatlariga bog‘liq holda hal etiladi. Bunda zarar yetkazilishi 

oldi olingan buzilgan ne’matning muhimligi, tahdid solgan xavf turi, xavf 

bartaraf etilmagan  holda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan oqibatlar va 

hokazolar hisobga olinadi. 

Tergov va sud organlari yetkazilgan va bartaraf etilgan zararning sifat-

miqdor muvofiqligi tamoyiliga tayanishi kerak, jumladan: 

–