Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 21-moddasi 1-qismida 

qonun chiqaruvchi formal tarkibli 

jinoyatning tugallangan vaqtidan, ya’ni ijtimoiy xavfli qilmishning 

obyektiv sodir etilishiga qarab qasdning tarkibini ochib beradi. Keltirib 

o‘tilgan normaga asosan: «Ushbu Kodeks moddasida jinoyat tamom 

bo‘lgan payt ijtimoiy xavfli qilmish bajarilgan vaqt deb  hisoblangan 

bo‘lib, uni sodir etgan shaxs o‘z qilmishining ijtimoiy xavflilik 

xususiyatini anglagan va shunday qilmishni sodir etishni istagan bo‘lsa, 

bunday jinoyat qasddan sodir etilgan deb topiladi». Qandaydir oqibat kelib 

chiqadimi yoki yo‘qmi, undan qat’i nazar, shaxs aybdor deb topiladi va 

javobgarlikka tortiladi. 

Formal tarkibli jinoyatlarda qasd turlarga bo‘linmaydi, boshqacha 

aytganda, ayb faqat to‘g‘ri qasdli bo‘ladi.  

Formal tarkibli jinoyatlarni kvalifikatsiya qilishda shaxsning o‘z 

harakati yoki harakatsizligining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglab 

yetishi (intellektual holat) hamda shunday harakatlarni sodir etishni yoki 

harakatsizlik (irodaviy holat)ni istashi kabi faktlar muhim hisoblanadi. 

Bu  yerda qonun chiqaruvchi tomonidan tajovuzning ijtimoiy xavfli 

oqibatlari huquqiy xususiyat doirasidan tashqarida qoldiriladi va sud 

tomonidan tayinlanadigan jazoning turi va miqdoriga ta’sir etsa ham 

subyektning aybdorligini belgilash vaqtida ahamiyat kasb etmaydi. 

Intellektual holat shaxs tomonidan  o‘zi sodir etgan u yoki bu 

qilmishining ijtimoiy xavflilik xususiyatini anglashi bilan bog‘liq 

jarayonlarni o‘zi ichiga oladi.  

Shaxs tomonidan