Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

Uchinchidan
, Konstitutsiyaviy huquq normalari bilan tartibga 
solinadigan ijtimoiy munosabatlar davlat va jamiyat tuzilishini bir butun 
organizm sifatida ifodalaydi. Masalan, O‘zbekiston Respublikasining 
fuqarolari jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda bevosita hamda o‘z 
vakillari orqali ishtirok etish huquqiga egadirlar. Bunday ishtirok etish 
o‘zini-o‘zi boshqarish, referendumlar o‘tkazish va davlat organlarini 
demokratik tarzda tashkil etish yo‘li bilan amalga oshiriladi
2
. 
To‘rtinchidan
, Konstitutsiyaviy huquq predmetini tashkil etuvchi 
ijtimoiy munosabatlar ishtirokchilari, ya’ni subyektlari maxsus doiraga ega 
bo‘lib, ular qatoriga O‘zbekiston xalqi, O‘zbekiston davlati kiradi. Bu 
1
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
Т
.: ”
Ўзбекистон
”2017, 5-
бет
2
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
Т
.: "
Ўзбекистон
", 2017, 8-
бет

---

27 
munosabatlarning maxsus huquqiy shaklda mustahkamlanishi O‘zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasi asosida tartibga solingan.
Shunday qilib, Konstitutsiyaviy huquq normalari bilan tartibga 
solinadigan eng muhim ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlar, davlat 
hayotning barcha jabhalarini o‘z ichiga oladi. Ular O‘zbekiston 
Respublikasining davlat va jamiyat tuzilish asoslariga, davlat 
hokimiyatining tashkil etilish prinsiplari va maqsadlariga, shaxs va davlat 
o‘rtasidagi munosabatlariga, xalq tomonidan davlat va hokimiyatni amalga 
oshirish mexanizimiga, davlat va jamiyat ishlarini boshqarishga aloqador 
bo‘ladi.
2-§. Konstitutsiyaviy-huquqiy normalarning tuzilishi va turlari 
Huquq sohalari o‘zlarining mazmunan turli-tumanligiga qaramasdan, 
bir-biri bilan uzviy bog‘liqdir. Shu bilan bir qatorda, huquq sohalarining 
barchasiga xos umumiy va bir-biridan farq qiluvchi alohida belgilari 
mavjud. 
Huquq sohalarini chegaralashda uning asosiy mezoni bo‘lib, eng 
avvalo, ularning tartibga solish predmeti yotadi, ya’ni har bir huquq sohasi 
mazmunini ifodalovchi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlardan 
iborat bo‘ladi. Shu bois, konstitutsiyaviy-huquqiy munosabatlar 
konstitutsiyaviy-huquqiy normalar bilan tartibga solinadi. 
Konstitutsiyaviy-huquqiy normalar Konstitutsiya asosida davlat 
organlari va fuqarolar, davlat hokimiyatini amalga oshirish va tashkil etish 
jarayonida vujudga keladigan munosabatlar asosida tashkil topgan jamiyat 
tuzilishi, davlat tuzilishi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlarni 
tartibga soladi va mustahkamlaydi. 
Konstitutsiyaviy-huquqiy normalar bilan tartibga solinadigan 
ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy munosabatlar ichida davlat suverenitetiga doir 
munosabatlar muhim (yetakchi) ahamiyatga egadir. Konstitutsiyaviy-
huquqiy munosabatlarni, konstitutsiyaviy huquq normalari orqali tartibga 
solinishini ijtimoiy munosabatlarda tadbiq etilishini tushunish uchun 
konstitutsiyaviy huquq fanining predmetini aniqlash va uni boshqa huquq 
tarmoqlaridan ajratib olish muhim o‘rin tutadi.
O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiyaviy huquqi davlat 
hokimiyatini amalga oshirish va tashkil etish jarayonida vujudga keladigan 

---

28 
huquqiy munosabatlarni ham tartibga soladi. Bu munosabatlar:
birinchidan, chinakam demokratiya tamoyillarga asoslangan saylov 
tizimi orqali davlat hokimiyati organlarini shakllantirish jarayonida; 
ikkinchidan, davlat hokimiyati va davlat boshqaruvi, sud va boshqa 
organlar faoliyatlari jarayonlarida paydo bo‘ladi. 
Davlat organlari va uning tuzilmalari faoliyatlari davomida o‘zaro 
hamda jamoat birlashmalari va fuqarolar bilan muayyan davlat huquqiy 
munosabatlarga kirishadi. Konstitutsiyaviy huquq normalari esa ushbu 
organlarning tashkil etilishi va faoliyatining asosiy tamoyillarini belgilaydi 
va bunday ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi. 
Konstitutsiyaviy huquq normalarining asosiy vazifasi O‘zbekiston 
Respublikasi davlat va jamiyat hayotining tuzilish asoslarini belgilash, 
xalq hokimiyatchiligi va davlat suverenitetini amalga oshirish 
mexanizmini mustahkamlashdir. Bunga misol tariqasida 1991-yil 
31-avgustda qabul qilingan