Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

Parlamentar respublikaga misol qilib Italiya, Germaniya, 
Chexiya, Vengriya, Shveytsariyani keltirish mumkin
. 
Masalan, 
Italiyada
Prezident davlat boshlig’i hisoblanib, u 
parlament ikki palatasining (Deputatlar palatasi va Senat) umumiy 
yig’ilishida mutlaq ko’pchilik ovoz bilan saylanadi. Prezidentning vakolat 
muddati 7 yil. Italiya Konstitutsiyasiga asosan Prezident parlamentni 
tarqatib yuborish, unga umumiy saylovlar o’tkaziladigan kunni belgilash, 
davlat organlariga mansabdor shaxslarni tayinlash va ozod qilish, 
jazoni engillashtirish va afv etish, xorijiy mamlakatlarning diplomatlarini 
qabul qilish hamda mudofaa kuchlariga Oliy Bosh qo’mondonlik qilish 
kabi vakolatlarga ega. 
Italiyada hukumatni Prezident tomonidan tayinlangan (parlamentda 
ko’pchilikni tashkil qilgan partiya-fraksiya rahbarlaridan birini tayinlaydi) 
rais boshqaradi va uning maslahatiga ko’ra hukumatning boshqa a’zolari 
tayinlanadi. Hukumatga parlament palatalaridan bittasi ishonchsizlik 
bildirish yuzasidan qaror qabul qilsa (kamida 1/10 qism palata a’zolari 
tomonidan tegishli hujjat imzolanib, ko’rib chiqilganidan so’ng) u 
iste’foga chiqishi lozim bo’ladi. 
Parlamentar respublikalaridan yana biri 
Vengriyadir
.
Vengriyada 
prezident 5 yil muddatga Davlat majlisi (Parlament) tomonidan saylanadi. 
Prezident davlat nomidan xalqaro shartnomalar tuzadi, Davlat majlisiga va 
mahalliy o’zini o’zi boshqarish organlariga saylovni belgilaydi hamda 
Davlat majlisi yig’ilishlarida qatnashishi, nutq so’zlashi, Umummilliy 
referendum o’tkazish tashabbusi bilan chiqishi mumkin. 
Bulardan tashqari Prezident Oliy bosh qo’mondon hisoblanadi. 
Davlatda maxsus (favqulodda) holat e’lon qilinganida Davlat majlisi 
munosib harakat qila olmasa, u holda Respublika Prezidenti qurolli 
kuchlardan maqsadga muvofiq ravishda foydalanish haqida qaror 
qabul qiladi. Shuningdek, u favqulodda holatlarni e’lon qiladi va Davlat 
majlisi raisini bu haqda ogohlantiradi. 
Premyer-ministr (vazir-rais) prezident taklifiga ko’ra Davlat majlisi 
deputatlarining ko’pchilik ovozi bilan saylanadi. Qolgan vazirlarni uning 
taklifiga ko’ra Prezident tayinlaydi yoki vazifasidan ozod qiladi. 
Hukumat shakllanib bo’lganidan so’ng Davlat majlisi oldida qasamyod 
qabul qiladi.

---

504