|
partiyaga mansubligini, egallab turgan lavozimini, ish va yashash joyini,
shuningdek, uni deputatlikka nomzod etib ko’rsatgan siyosiy partiyani
ko’rsatgan holda mahalliy matbuotda e’lon qiladi.
Siyosiy partiyalarning saylovdagi g’alabasi ularning qanchalik
saylovoldi tashviqoti olib borishiga bevosita bog’liq. “O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to’g’risida”gi qonunning
27-moddasiga ko’ra saylovoldi tashviqoti deputatlikka nomzodlar
Markaziy saylov komissiyasi tomonidan ro’yxatga olingan kundan
e’tiboran boshlanadi.
Deputatlikka nomzodlarga, siyosiy partiyalarga Markaziy saylov
komissiyasi tomonidan belgilanadigan tartibda ommaviy axborot
vositalaridan foydalanishda teng huquq beriladi. Saylovchilarning
yig’ilishlari uchastka saylov komissiyasi tomonidan barcha nomzodlar
uchun mutlaq teng sharoitlarga rioya etilgan holda tashkil qilinadi.
Mahalliy hokimiyat organlari va jamoat tashkilotlari, shuningdek,
fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlari deputatlikka
nomzodlarga yig’ilishlar o’tkazish uchun jihozlangan binolar ajratishlari,
deputatlikka nomzodlarga saylovchilar bilan uchrashuvlar o’tkazishni
tashkil etishda, zarur ma’lumot va axborot materiallari olishda yordam
ko’rsatishlari shart. Yig’ilishlar va uchrashuvlar o’tkaziladigan vaqt hamda
joy saylovchilarga barvaqt xabar qilinadi.
Siyosiy partiyalarga o’zining kelgusi faoliyat dasturi bilan chiqish
huquqi beriladi. Partiyalar va deputatlikka nomzodlarning dasturlari
davlatning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligiga qarshi qaratilgan
bo’lmasligi, xalqning sog’lig’i va ma’naviyatiga tajovuz qilmasligi, ularda
urush, milliy, irqiy va diniy adovat targ’iboti, konstitutsiyaviy tuzumni
zo’rlik bilan o’zgartirishga, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlari va
erkinliklarini kamsituvchi xatti-harakatlarga da’vat bo’lmasligi kerak.
354
Tashviqotning saylovchilarga bepul yoki imtiyozli shartlarda tovarlar
berish, xizmatlar ko’rsatish (axborot xizmatlari bundan mustasno),
shuningdek, pul mablag’lari to’lash bilan qo’shib olib borilishi taqiqlanadi.
“O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to’g’risida”gi
qonunning 65-moddasida ushbu qonunni buzganlik uchun javobgarlik
masalasi belgilangan bo’lib unga ko’ra, fuqarolarning O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisiga saylash va saylanish, saylovoldi
tashviqoti olib borish huquqlarini amalga oshirishlariga zo’ravonlik,
aldash, tahdid qilish yoki boshqa yo’l bilan qarshilik ko’rsatuvchi shaxslar,
shuningdek, soxta saylov hujjatlari tuzgan, ovozlarni atayin noto’g’ri
sanab chiqqan, ovoz berish yashirinligini buzgan yoki ushbu qonun
boshqacha tarzda buzilishiga yo’l qo’ygan saylov komissiyalarining
a’zolari, boshqa mansabdor shaxslar, siyosiy partiyalarning vakillari
qonunga muvofiq javobgar bo’ladilar. Qonunchilik palatasi deputatligiga
nomzod yoki Senat a’zoligiga nomzod to’g’risida soxta ma’lumotlarni
e’lon qilgan yoki o’zgacha tarzda tarqatgan shaxslar ham javobgarlikka
tortiladilar. O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 147-moddasiga
muvofiq saylov huquqining yoki ishonchli vakillar vakolatlarining amalga
oshirilishiga to’sqinlik qilish jinoiy javobgarlikka sabab bo’ladi.
Bundan tashqari, siyosiy partiyalar o’z partiyalaridan ko’rsatiladigan
deputatlar tomonidan partiya manfaatlarini Qonunchilik palatasida
ifodalash maqsadida tuziladigan va belgilangan tartibda ro’yxatdan
o’tkaziladigan fraktsiyalarni tashkil etadilar.
Siyosiy partiyalarning moliyaviy jihat bilan bog’liq muammolari
nafaqat saylovlar paytida, balki, butun faoliyatlari davomida asosiy
masala bo’lib kelgan. Agar dastlab siyosiy partiyalarning
moliyalashtirilishi faqat ularning xususiy faoliyatiga oid bo’lsa, yillar
o’tishi bilan esa ularning saylov korpusi va ommaviy hokimiyat orasidagi
zarur va muqarrar vositachilarga aylanish, siyosiy faoliyatlarga juda
katta miqdordagi sarf-xarajatlarning o’sishi, ayniqsa, saylov xarajatlari
ushbu faoliyatning moliyalashtirilishining huquqiy tartibga solinishiga olib
keldi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi sayloviga tayyorgarlik ko’rish
va uni o’tkazish bilan bog’liq xarajatlar davlat mablag’lari hisobidan
amalga oshiriladi. Qonunchilik palatasi deputatligiga va Senat a’zoligiga
nomzodlarni boshqa mablag’lar hisobidan moliyaviy ta’minlash va
moddiy jihatdan o’zga tarzda qo’llab-quvvatlash taqiqlanadi
.
355
Siyosiy partiyalar va boshqa jamoat birlashmalari, korxonalar,
muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar saylov o’tkazish uchun o’z
mablag’larini ixtiyoriy ravishda berishlari mumkin. Bu mablag’larni
Markaziy saylov komissiyasi saylov kampaniyasi vaqtida foydalanish
uchun qabul qilib oladi.
Ushbu huquqiy tartibga solish hozirgi vaqtga kelib bir qator yangi
qonunlarni yaratilishiga olib keldi. Jumladan, “Siyosiy partiyalarni
moliyalashtirish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonunining
qabul qilinishidir. Ushbu qonun qabul qilinganiga qadar siyosiy
Do'stlaringiz bilan baham: |
