Harakatlarni bajarishni, eng ko‘p ko‘rgazmalilikka erishishda to‘xtatish va xohlagan joyida yana ishga

«A Q L I Y H U J U M» USULI
Ishtirokchilar aqliy hujum vaqtida murakkab muammoni hal etishga harakat qiladilar: ularni 
tanqid qilishga yo‘l qo‘ymay uni hal etishning ko‘proq shaxsiy g‘oyalarini yo’zaga keltiradilar, so‘ngra 
ko‘proq oqilona/samrali/maqbul va boshqa g‘oyalarni ajratadilar, ularni muhokama qiladilar va 
rivojlantiradilar, ularni isbotlash yoki qaytarish imkoniyatlarini baholaydilar.
Bu usul hamma vazifalarni bajaradi, lekin uning asosiy vazifasi - ta’lim oluvchilarni o‘quv- 
bilish faoliyatini faollashtirish, ularni muammoni mustaqil tushunish va echishga qiziqtirish va ularda 
muomala madaniyati, fikr almashinish malakalarini rivojlantirishi, tashqi ta’sir ostida fikrlashdan ozod 
bo‘lish va ijodiy topshiriqni echishda birlamchi yo‘l fikrlarini engib o‘tishni tarbiyalaydi.
An’anaviy ta’limda vazifani echish vaqtida ko‘pgina ta’lim oluvchilar o‘zlarini 
g‘oyalarini aytishga botina olmaydilar. O‘z takliflarining xatoligi va ta’lim beruvchining salbiy 
munosabatidan, boshqa ishtirokchilarning yo‘q qilib yuboruvchi tanqidi va kulgisidan asosli 
qo‘rqadilar.
Aqliy hujum usuli qo‘llanilgan o‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi
Ishlar bosqichi va
mazmuni
F a o l i ya t
ta’lim beruvchi
ta’lim oluvchi
1 - bosqich 
Tayyorgarlik
O‘quv mashg‘ulotida aqliy hujum o‘rnini 
aniqlaydi, uning maqsadini shakllantiradi, 
muammoni va uni echish bo‘yicha taklif 
etilayotgan g‘oyalarni baholash mezonlarini 
aniqlaydi______________________________
2 - bosqich 
Kirish
Mavzuni 
e’lon qiladi, 
muammo bilan 
tanishtiradi, uni echishning izlash yo‘lini va 
baholash 
mezonini 
asoslaydi. 
Jamoaviy 
ishlash sharoiti va ahloq qoidasi bilan 
tanishtiradi (eslatadi). Ishtirokchilarni 3-4 
guruhga bo‘ladi (AH nijamoaviy o‘qitish 
sharoitida to‘g‘ri olib borish mumkin, lekin 
bu 
boshqaruvni 
qiyinlashtiradi 
va 
samaradorlikni 
pasaytiradi). 
Ta’lim 
oluvchilarga 
ruhiy 
qiyinchilik 
va 
qo‘rquvlardan qutulish uchun, 
mavzuga 
to‘g‘ri borish bilan bog‘liq bo‘lmagan, balki 
yaqinroq mavzudan olingan kutilmagan, qiziq 
savollarga tez javoblar izlash mashqini 
o‘tkazadi.
Berilgan muammoni eslatadi va boshlashga 
ruxsat beradi
Har 
bir 
guruh 
baho 
va 
maqbul/samarali/ 
oqilona
g‘oyalarni 
qayd etib borishi 
uchun ekspert tanlaydi. Guruh 
a’zolari hamkorlikda ishlashlari 
mumkin bo‘lgan holda o‘tiradilar
3 - bosqich 
Asosiy
Ko’zatadi, yo‘llaydi, rag‘batlantiradi. O‘zini 
tortishuvga 
aralashishini, 
o‘zini 
nuqtai- 
nazarini aytishga yo‘l qo‘ymaydi. CHidash, 
chidamlilik, hayron bo‘lmaslikni namoyon 
qiladi. Kerak bo‘lganda guruhni xayrixohlik 
bilan ish holatiga qaytaradi
Muammoni 
echish 
bo‘yicha 
g‘oya va takliflarni aytadilar, 
ekspertlar esa, ularni yozadilar

---

1 - variant. Aytilgan g‘oyalarni ekspertlar 
bilan muhokama qilishni, ularni taklif etilgan 
mezonlarga mos holda baholash va tanlashni 
tashkillashtiradi.
Muammoni 
echish 
uchun 
tanlangan 
g‘oyalarni ekspertlar guruhi taqdimotini va 
ularning muhokamasini tashkillashtiradi.
Ekspertlar ishlayotgan paytda, 
boshqa 
barcha 
ishtirokchilar 
mavzular 
bosqichi 
bo‘yicha 
krossvord 
echadilar, 
o‘quv 
holatini 
muhokama 
qiladilar. 
Ekspertlar tanlangan g‘oyalarni 
taqdim etadilar. Ushbu g‘oya 
mualliflari 
himoyani 
olib 
boradilar
2 - variant. G‘oyani alohida baholash va eng 
yaxshilarini 
jamoaviy 
tanlashni 
tashkillashtiradi
4 - bosqich 
Yakun yasash, 
tahlil qilish va 
baholash
Yakunlarni umumlashtiradi, guruhlar ishini 
tahlil 
qiladi 
va 
baholaydi: 
ij obiy, 
ijodkorlikning 
yuqori 
darajasi 
holatlari, 
jamoaviy 
faoliyat 
muvaffaqiyatlarini 
ko‘rsatadi
O‘z-o‘zlarini baholaydilar