Harakatlar strategiyasi 2017–2021 Inson manfaatlarini ta’minlash va mahalla taraqqiyoti yili

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
80
Tarix fanlarini o‘qitish samaradorligini oshirishga qaratilgan uslubiy birlashma 
faoliyatida asosiy vazifalar o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalari DTS talablari 
doirasida bo‘lishini nazorat qilib borish bilan birga, ular bilimida aniqlangan kamchiliklarni 
bartaraf etish chora-tadbirlarini belgilab, ta’lim samaradorligiga erishishdan iborat. 
Yuqoridagi uslubiy tavsiya asosida darslarni tashkil qilish hamda o‘quvchilar 
tomonidan o‘zlashtirish ko‘rsatkichlarini oshirish, bilim darajalarini aniqlash va baholash 
uchun maktablardagi tarix uslub birlashma a’zolariga amaliy yordam tariqasida oliy ta’lim 
muassasasi professor-o‘qituvchilari ham DTS, dasturga muvofiq holda bir qator tavsiyalarini 
berib borishi tarix fanlaridan sifatli maktab bitiruvchisiga iste’molchi bo‘lgan oliy o‘quv 
yurti ijtimoiy buyurtmasini talablarga muvofiq ta’minlanishiga yordam beradi. O‘zbekiston 
Respublikasining tegishli qarorlarida umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi 
muassasalarida tarix fanini o‘rganish bosqichlari belgilab qo‘yilgan. 
Tarix o‘quv fanidan o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini baholashning 
namunali mezonlarini ham bevosita hamkorlikdagi tavsiyalar asosida muvofiqlashtirish 
maqsadga muvofiq. Tarix fani har bir sinf o‘quvchilarning bilim saviyasi, ko‘nikma va 
malakasini besh baholi tizim asosida baholash davomida umumiy o‘rta ta’lim maktablari 
uchun tarixdan DTS va o‘quv dasturida ifoda etilgan asosiy talablar e’tiborga olinishi zarur. 
Tarix o‘quv fanini o‘qitishning maqsad va vazifalari quyidagilardan iborat.
Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida tarix fanini 
o‘qitishning asosiy maqsadi:
o‘quvchilarda tarixiy ong va tarixiy tafakkurni shakllantirish, dunyo xalqlari hamda 
ko‘p millatli xalqimizning tarixi va bugungi kuniga, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga 
hurmat hissini tarbiyalash;
o‘quvchilarga davlatchiligimiz tarixi jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi ekanligini 
anglatish;
o‘quvchilarda tayanch va tarix faniga oid umumiy va kuchaytirilgan kompetensiyalarni 
shakllantirishdan iborat.
Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida tarix fanini 
o‘qitishning vazifalari:
o‘quvchilarga davlatchiligimiz tarixi jahon sivilizatsiyasining ajralmas qismi ekanligini 
anglatish;
ajdodlarimizning ma’naviy merosi va jasoratlaridan ibrat olishga, ularga munosib voris 
bo‘lishga o‘rgatish;
o‘quvchilarni tarixiy voqealarni idrok etishga yo‘naltirish orqali ularning o‘zligini 
anglash, shaxs sifatida kamol topishiga yordam beradigan tushunchalar, milliy, umuminsoniy 
qadriyatlar ruhida tarbiyalashdan iborat.
Tarix fani bo‘yicha umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’lim muassasalari 
bitiruvchilariga qo‘yiladigan malaka talablari o‘zida ikkita kompetensiyani qamrab oladi. 
1. Tarixiy voqelikni tushunish va uni mantiqiy izchillikda tushuntira olish kompetensiyasi 
tarix faninin o‘rganishning bir qator darajalarini belgilab beradi. 
Tarix fanini o‘rganishning boshlang‘ich darajasi (A1), bunda o‘quvchi tarixda yil 
hisobini bilishi, tarixga oid muhim dalil, voqea va jarayonlar haqida ma’lumot bera olishi, 
o‘z fikr va qarashlarini bayon etishda tarixiy bilimlaridan foydalana olishi talab etiladi. 
Tarix fanini o‘rganishning kuchaytirilgan boshlang‘ich darajasi (A1+), bunda o‘quvchi 
yuqoridagilar bilan bir qatorda tarixiy jarayonlarni ko‘rgazmali tushuntira olishi lozim 
bo‘ladi. 
Tarix fanini o‘rganishning tayanch darajasi (eng qadimgi davrdan XX asr boshlarigacha) 
(A2), bu o‘quvchidan tarixda davr va yil hisobini bilishni, tarixiy-geografik makon haqida, 

---