Harakatlar strategiyasi 2017–2021 Inson manfaatlarini ta’minlash va mahalla taraqqiyoti yili

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
55
ривожлантириш, тезкор қарорлар қабул қилиш, инновацион тафаккурни шаклланти
-
риш, интеллектуал салоҳиятни юзага чиқариш имкониятлари яратилади.
4-синфда ўтиладиган “Билим – тенгсиз хазина” деб номланган мавзуни ўтишда 
“Билимларни пухта эгаллаш инсон ҳаётида қандай роль ўйнайди?” деган муаммоли 
савол билан бошлаш мумкин. Бунда ўқувчилар ёшликдан билимларни пухта эгаллаш
-
нинг зарурлигиги, муҳимлигини “Муаммо” методи асосида таҳлил қиладилар. 
Муаммо: “Агар инсон ёшликдан билимларни пухта эгалламаса, қандай муаммо
-
ларга дуч келиши мумкин?”
Муаммо
Муаммонинг келиб 
чиқиш сабаблари
Оқибатлари
Муаммони олдини 
олиш чора-тадбир-
лари (ечимлар)
Бунда ўқувчилар жадвалнинг “Муаммо” деб номланган қисмига ўз фаразла
-
рини ёзиб чиқадилар, фаразларни исботлаш учун муаммонинг келиб чиқиш саба
-
блари ва оқибатлари ҳақида бош қотирадилар, сўнгра муаммони олдини олиш ёки 
бартараф этиш юзасидан ўз ечимларини таклиф қиладилар. Ўқувчилар жадвални 
мустақил равишда тўлдирадилар, билимларни эгаллашнинг инсон ҳаётидаги ўрни 
ва аҳамиятини танқидий фикрлаш орқали ўз хулосалари билан баҳолашга ҳаракат 
қиладилар. 
3-синфларда ўтиладиган “Вақтинг кетди – бахтинг кетди” (8-9) мавзуси юзаси
-
дан ўқувчиларга “Менинг кун тартибим” мавзусида уйга вазифа бериш ва топшириқ 
“Эссе” ёзиш тартибида бажарилиши тушунтирилади. “Эссе”да ўқувчиларни бирор 
фаолият билан банд бўлиш ва бўш вақтларини қандай ўтказишлари ҳақида ёзиб кела
-
дилар. муҳокамада кимлар кун тартибига риоя қилиши, кимлар риоя қилмаслиги 
ҳақида сўз юритилади. Ўқитувчи ўқувчиларга кун тартибидан ўрин олиши зарур 
бўлган фаолиятлар ҳақида (уй вазифасини бажариш; бадиий китоб ўқиш; ўқув курс
-
лари ёки спорт секцияларига қатнашиш; уй юмушлариги ёрдам бериш (қиз ва ўғил 
болаларнинг оиладаги меҳнати); телевизор кўриш; шахсий буюмлари ва кийим-бош
-
ларини тартибга келтириш ва ҳ.к.) маълумот беради. Ўқитувчининг маълумотига қараб 
ўқувчилар ўзларининг кун тартибига риоя қилишлари ёки риоя қилмасликларини 
танқидий баҳолайдилар. 
Бунда ўқувчилар ўз ҳаёт тарзларига, кунлик вақни тўғри режалаштириш 
муҳимлигига аҳамият беришади ва вақтдан унумли фойдаланиш зарурлигини англаб 
етадилар.
Адабиётлар:
1. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. –Т.: 
«Ўзбекистон», -2016 й. – 14 б.
2. Бабанский Ю.К. Ҳозирги замон умумий таълим мактабида ўқитиш методлари. –Т.: «Ўқитувчи», 
1990 й. -151-б.
3. Махмутов М. Мактабда проблемали таълимни ташкил қилиш. –Т.: «Ўқитувчи», 1981-3-б.
4. Тарбия. Д.Рўзиева ва бошқалар. Умумий ўрта мактабларнинг 3-синф ўқувчилари учун дарслик. –Т.: 
«SANO-STANDART», 2020 й.
5. Тарбия. С.Шермуҳамедова ва бошқалар. Умумий ўрта мактабларнинг 4-синф ўқувчилари учун дарс
-
лик. –Т.: «O’ZBEKISTON» NMIU, 2020 й.
РЕЗЮМЕ
Мақолада муаммоли таълим технологиясининг илмий-назарий асослари, унинг бошланғич синф 
ўқувчиларида танқидий фикрлашни ривожлантиришдаги дидактик имкониятлари ҳақида сўз юритилади.

---