Har qanday fanni o’rganish ilmiy usuldan boshlanishi kerak

Solishtirma issiqlik sig’imi Har bir moddaga o’zining issiqlikni yutish qibiliyatiga ega. Siz kartoshka pishirayotganingizda, uni issiq pechkaga qoyasiz. Makarondan ovqat tayorlayotganingizda uni issiq suvga solasiz. Siz doim bilasizki suv qaynab chiqishi uchun unga issiqlik berasiz. Ma’lum bir modda bir hil haroratda ham boshqa moddalardan ko’ra ko’proq issiqlik yutishi mumkin.

Turli hil moddalarni energiya yutish qobiliyatini ifodalovchi fizikaviy hossasi solishtirma issiqlik sig’imi db nomlanadi. Moddaning solishtirma issiqlik sig’imi (SIS), uning 1 g miqdorini haroratini 1^oC ga oshirish uchun zarur bo’lgan issiqlik miqdori sifatida aniqlanadi

Bu harorat o’zgarishi ∆T (delta T) deb belgilanadi, delta belgisi “o’zgarishi” ma’nosini anglatadi.

Suvning issiqlik sig’imi kilokaloriyalarda yoki kilojoullarda quidagicha yoziladi:

SIS( H₂O)_©

suvning haroratini 1^oC ga oshirish uchun 1.00 kal yoki 4.184 J issiqlikni talab etarkan. Suvning issiqlik sig’imi yuqori bo’lib, alyuminiynikidan besh barobar katta ekan. Misga nisbatan alyuminiyning o’zini issiqlik sig’imi ikki barobar katta. Ammo ozgina issiqlik (1 kal yoki 4,184 J) bersak 1 g alyuminiyning harorati 5^oC ga, 1 g misning harorati tahminan 10^oC ga ortadi. Alyuminiy va misning solishtirma issiqlik sig’imining pastligi, ularni o’zidan issiqlik o’tkazish qobiliyati yuqoriligidan dalolat beradi va bu ularni oshhona idishlarini ishlab chiqarishda qo’llash samarali ekanligidan dalolat beradi. Suvning issiqlik sig’imi yuqori bo’lganligi uchun dengizga yaqin joylashgan shaharlarning havo harorati uzoq joylashganlaridan farqli ekanligini tushuntirib beradi. Dengiz atrofidagi shaharlardagi suvning ma’lum massasi, suvdan yiroqdagi shaharlarning huddi shuncha massali yer-toshlariga qaraganda 5 barobar ko’p energiyani yutadi. Bundan kelib chiqadiki yozda suv havzasi ko’p miqdorda issiqlik yutganligi uchun atrofidagi havoni sovitadi. Qish vaqtida esa suv shuncha issiqlikni o’zidan chiqaradi va atrofida harorat yuqoriroq bo’ladi. O’hshash holat 70% suvdan tashkil topgan bizning tanamizda ham kuzatiladi. Tanadagi suv ko’p miqdorda issiqlikni yutib yoki ajratib tana harorati deyarli doimiy bo’lib saqlanib turadi. *