Har bir tadkikotchi bajariladigan vazifaga karab u yoki bu tasnifdan foydalanadi. Eng keng tarqalgan tasniflar moddiy tarkibini o‘rganishga va cho‘kindi jinslar hosil bo‘lish sharoitlariga asoslangan

Bulaklar yuzasining tuzilishi. Bo‘laklar yuzasining tuzilishini o‘rganish eroziya, ko‘chirilish, cho‘kish va diagenez jarayonlaridagi sharoitlarni aniklashda ahamiyatlidir. V.I.Popov va N.I.Gridnyevlar (1952) gulaklar yuzasining tuzilishini uch turga bo‘lishadi: a) tekislanish, b) kemtiklanish va v) silliklanish.
Tekislanish deganda gulaklar konturida
kuzatiladigan yuzaning yirik xususiyatlari tushiniladi. G‘o‘laklar
tekis, yarimtekis va notekis konturlarga ega bo‘lishi mumkin.
Kemtilish kichikrok notekisliklarni ifodalaydi. Silliklanish deganda gulak yuzasidagi, shu jumladan burtgan va botgan hamda kemtilgan uchastkalardagi eng mayda xususiyatlar tushiniladi. Silliklanish darajasi bo‘yicha sillik (yaltirok). yarimsillik va gadir-budir yuzalar ajratiladi.
Barxan kumlarining yuzasi xira va, aksincha plyaj va darë kumlarining yuzasi yaltiroq silliklangan bo‘ladi. Bu xususiyat ularning suvli yoki havoli muxitda tashilganligidan emas, balki kimyoviy jarayonlar tufayli vujudga keladi. Sahro sharoitlarida donalar yuzasining xiralishishi shudring taʼsirida moddalarning kimyoviy erishi va cho‘kishi tufayli vujudga keladi. O‘zan abraziyasi kum donalarining xira yuzasini silliklab, yaltiratishi mumkin.
Fo‘laklar yuzasidagi tirnalish va chandik izlarini aniklash ham muhimdir. Ular morena yotkiziklaridagi bulaklarda keng tarkalgan. Zarba izlari tezokar ton daryolari va vaqtinchalik suv okimlari yordamida kuchiriladigan gulaklar uchun xosdir.
Biokimyoviy jinslarning strukturasi
Kimyoviy yo‘l bilan hosil bo‘lgan cho‘kindi jinslar uchun ham kristallar o‘lchami bo‘yicha strukturalar ajratiladi. eritmalardan cho‘kmaga o‘tish, kristallanish va kayta kristallanish orkali vujudga kelgan kristallar o‘lchami nisbatan o‘zgaruvchan bo‘ladi. Bunda kristallar o‘lchami mineralning o‘z xususiyati, uning vujudga kelishi va o‘sishi sharoitlari bilan boglik va, shuning uchun ham favkulodda muhim hisoblanadi.
Kristallar dagal kristalli, yirik, o‘rta, mayda va juda mayda kristalli va pelitomorfli strukturalarga ega bo‘ladi (5-jadval). Kimyoviy yo‘l bilan hosil bo‘lgan jinslarda kristallar kristallanish tartibiga karab idiomorfli, gipidiomorfli va ksenomorfli strukturalar ajratiladi.
5-jadval.