106
6.2. Prolongatsiya
Prolongatsiya – lotincha – “prolongation”, “prolongo”, inglizcha –
“prolongation” so’zlaridan olingan bo’lib, “cho’zdiraman”, degan
ma’noni beradi.
Prolongatsiya - fuqarolik huquqida, u shartnomani ko’zda tutilgan
muddatidan ortiqcha muddatga cho’zdirish hisoblansa, xalqaro huquqda
ham, xalqaro shartnomaning amal qilish muddati unda ko’rsatilgan shartlar
asosida yoki o’zaro kelishuv bo’yicha uzaytirishni tushuniladi. U
shartnoma muddati tugashiga qadar amalga oshirilishi zarur. Shundan
so’ng shartnoma harakatini davom ettirish mumkin. Bunday aksiya
renovatsiya deyiladi. Renovatsiya ishtirokchilarning roziligi bo’yicha
amalga oshiriladi. Bir tomonlama ommaviy renovatsiya Ikkinchi jahon
urushida g’olib davlatlar va yengilgan davlatlar o’rtasidagi 1947 yil 10
fevraldagi Parijdagi tinchlik shartnomalarida ko’zda tutilgan
1
.
Muddatni uzaytirish uchun shartnoma qoidalariga ko’ra hech qanday
harakatni amalga oshirish talab etilmasa, u avtomatik prolongatsiya, deb
nomlanadi. Agar bunda tegishli harakatni amalga oshirish taqozo etilsa, u
tashabbusli prolongatsiya deyiladi.
Agar shartnomani uzaytirishda, biror bir harakatlarni amalga oshirish
bilan bog’liq xech qanday talablar qo’yilmasa, bunday prolongatsiyani
avtomatik tarzdagi prolongatsiya deb ataladi. Agar bunday talablar
qo’yilsa, ularni tashabbusli prologatsiya deb ataladi
2
.
Xalqaro shartnomani qayta ko’rib chiqish amalga oshirilishi
mumkin. Odatda qayta ko’rib chiqish, vaziyatni, holatni o’zgarishi bilan
amalga oshiriladi va natijasida shartnoma normalariga tuzatishlar,
o’zgartirishlar, to’ldirishdar qilinadi. Tuzatishlar shartnoma mazmunini
o’zgartirib yuborishi mumkinligi bois, ular ishtirokchilarning roziligi
asosidagina qabul qilinadi. Agar ishtirokchilar shartnomani qayta ko’rib
chiqish borasida boshqacha muayyan tartib-qoidalar xususida ahdlashib
olmagan bo’lsa, u holda shartnomani tuzish chog’ida qo’llanadigan
qoidalardan foydalaniladi.
Misol uchun, “Qurolli mojaro chiqqan holda, madaniy boyliklarni himoya
qilish to’g’risida”gi xalqaro konvensiyaning 39-moddasida Konvensiya va uning Ijro
reglamentini qayta ko’rib chiqishning qoidalari oldindan belgilab qo’yilgan
3
.
1
Лукашук И. Международное право. Особенная часть. Учебник. -М.: Вольтерс Клувер, 2007. -С.122
2
O’sha joyda.
3
Ведение военных действий. Сборник Гаагских конвенция и иных межуданродных документов. -4-е изд.,
дпоолн. –М.: МККК, 2004.-С.52
Do'stlaringiz bilan baham: |