Халкаро шартномалар хукуки

Hujjatlar  almashinuvi  davlat  yoki  xalqaro  tashkilotlarning, 
shartnomaning ular uchun majburiyatlariga o’zaro hujjat almashish usuli 
bilan bildirayotgan roziligidir. 
 

---

94 
 
 
Ratifikatsiya  Vena  Konvensiyasida  “davlat  shartnomadagi  o’z 
majburiyatlariga roziligini xalqaro doirada bildiruvchi, shunday nomga ega 
bo’lgan  xalqaro  akt”  deb  e’tirof  etadi  (2-moddaning  b  bandi).  Shartnoma 
to’liq  ratifikatsiya  qilinadi.  Shartnomaning  bir  qismi  ratifikatsiyasi  qilish 
qonuniy hisoblanmaydi. Davlatning ratifikatsiya haqidagi normativ aktiga 
shartnoma tuzish jarayonidagi kelishuvlar, rasmiy hisobotlar kiritiladi.  
Ikki  tomonlama  shartnoma  tuzilganda  ratifikatsiya  gramotalari 
almashtiriladi. Ko’ptomonlama shartnomalarda ular depozitariyga beriladi. 
Bu  holatlar  qayd  etib  qo’yiladi.  Odatda  bayonnoma  ko’rinishida.  Biroq 
boshqacha  usul  ham  qo’llaniladi.  Ba’zan  tomonlar  bir-birlariga  qabul 
qilingan hujjatni ratifikatsiya qilganliklari haqida shunchaki xabardor qilib 
qo’yishadi yoki tegishli hujjatlar bilan almashishadi. 
Ratifikatsiya  gramotalarini  almashish  yoki  saqlash  uchun  topshirish 
tashqi ishlar vaziri  yoki uning o’rinbosari bilan, ko’proq diplomatik vakil 
yoki  xalqaro  tashkilotning  doimiy  vakili  bilan  amalga  oshiriladi.  Buning 
uchun mazkur shaxslarga maxsus vakolatlar berilmaydi.  
Gramotaning  kirish  qismida  shartnomani  ratifikatsiya  qiluvchi  idora 
ko’rsatiladi,  aniqrog’i  shartnomani  nomi,  davlatning  shartnomani  qabul 
qilishining sabablari ham ko’rsatilishi mumkin. Gramotaning ikki qismida 
shartnomaning  matni,  jumladan  ilovalar,  qo’shimcha  shartlar  (ogovorka, 
clause), bayonnomalar, agar ular mavjud bo’lsa o’z aksini topgan bo’ladi. 
Yakuniy  qismda,  shartnoma  ma’qullanganligi  va  shartnoma  qat’iy  amal 
qilishi  aytiladi.  Gramotalarga  davlat  boshliqlarining  imzosi  va  davlat 
muhri  bosiladi.  Pastida  tashqi  ishlar  vazirining  imzosi  va  muhri  bosiladi. 
Gramota  davlatlarning  bayroqlari  rangidagi  iplar  bilan  tikiladi.  Odatda 
gramotalar davlat greblari tushirilgan muqovali bo’ladi. 
Xalqaro  shartnomalar  o’zaro  bog’liq  normalarning  yaxlit,  yagona, 
butun bir tizimidir. Shuning uchun umumiy qoida, shartnomani faqat to’liq 
qabul  qilinishi  mumkinligidan  iborat,  ya’ni  umumiy  qoida  shartnomani