89
Газета, журнал, махсус бюллетень ва экспорт прейскурантларида чоп
этилувчи
справочник нархлари. Битимни имзолаш жараёнида ҳақиқий нархлар
даражаси пастроқ бўлади. Бироқ ориентир нуқтаи назаридан жаҳон нархларини
таҳлил қилиш ва дастлабки музокараларни ўтказиш даврида ушбу справочник
нархлари катта роль ўйнайди. Бундай маълумотлар аввало нефть, кўмир, қора
металл каби маҳсулотларнинг жаҳон нархига тааллуқлидир.
Халқаро савдо статистика нархлари халқаро савдодаги ҳақиқий нархларни
акс эттиради. Одатда улар экспорт ва импорт қийматини уларнинг сонига
тақсимлаш йўли билан аниқланади. Бу нархлар айрим муайян товарларнинг
қийматини акс эттиради, чунки статистика ҳисоботларида товар позициялари
товарларнинг техник тавсифномалари бўйича бир турдаги гуруҳларга
тақсимланади. Халқаро савдо статистика нархлари айрим мамлакатлар халқаро
савдо нархлари ва жаҳон нархларининг динамикасини тўғри тавсифлаб беради.
БМТ статистика бошқармаси ҳар ойда нарх индексларини, шунингдек,
халқаро савдода иштирок этувчи энг муҳим товарларнинг нархларини «Мonthly
Bulletin Statistics» халқаро статистика бюллетенида чоп эттиради. Ўзбекистонда
чет эл тижорат ахбороти бюллетени мунтазам юритилади.
Биржа котировкаси товар биржаларида сотилувчи товарларнинг ҳақиқий
нархларини акс эттиради. Биржа котировкалари махсус биржа бюллетенларида
ҳамда даврий матбуотда нашр этилади. Бироқ биржаларда чайқов операциялари
кенг тарқалганлигин ҳисобга оладиган бўлсак, биржа котировкаларидаги
ўзгаришлар доим ҳам нарх ҳаракатидаги ҳақиқий тенденцияларни акс
эттиравермайди.
Сўнгги пайтларда тобора кучайиб бораётган ахборот хизматлари бозори
фақат босма(нашр) кўринишда бўлмасдан, электрон вариантларда бўлиши
ахборотлар билан компьютер ёрдамида ишлашни анча осонлаштиради.
Компьютер техникалари ёрдамида ахборот тўплаш, сақлаш ва узатиш
суръатлари шиддат билан ўсмоқда. Бунда етакчи ўрин бутунжаҳон Интернет
тармоғига тегишли бўлиб, у дунёнинг исталган бурчагида – миллий бозорлардан
то етакчи халқаро бозорларгача - жаҳон нархлари ва конъюнктура
ахборотларининг ўзгариши ҳақида бир зумда ва тўлиқ ахборот олишга имкон
беради. Масалан, Тошкентда Халқаро биржа доимий ишлаб турувчи
маълумотлар тўпламини яратиш мақсадида Интернет тармоғи имкониятларидан
фойдаланган ҳолда «Электронинформсервис» тизимини модернизациялади.
Халқаро биржада яратилган электрон-ахборот тизими ўз ичига асосий
товарларнинг нархларига доир маълумотлар тўпламини ҳам киритади. У нарх
даражасининг ўзгариши, айрим озиқ-овқат ва истеъмол маҳсулотлари нарх
динамикаси ҳақидаги ҳар ойлик таҳлилий маълумотлар олишга имкон беради.
Do'stlaringiz bilan baham: