Халцаро бобур фонди

Д у р бўл ур баҳр ичра пинҳон назмидин
ш аҳ м адҳида,
Б аҳр ёш урмиш Н авоий ҳар д у р и
м аки ун аро.
Бобур ю қоридаги байтда даҳо устоз- 
нинг ушбу байтига иш ора қи л и б , тал- 
м еҳ с а н ъ а т и н и н г р и ё з и й н а м у н а с и н и
қ ў л л аган . Д ем а к , рубоий А л и ш е р Наво- 
ийга атал ган б ўл иш и м у м к и н э к а н ...
Б о б у р ш о и р г и н а эм ас, й и р и к ада- 
б и ё т н а з а р и ё т ч и с и ҳ а м д и р . Ш е ъ р ш у - 
носли кда аруз вазн и м асаласи ҳ а м и ш а
асосий ва долзарб бўлган. Нега шоҳ Бо- 
бур бу соҳага ж у д а қ и з и қ а д и ? Гап шун- 
д ак и , ш е ъ р и я т д а кўп вазн қ ў л л а ш ҳоди- 
саси м у ай я н м аънода шу адабиёт нуфу- 
эи ва сав и я си н и белгилайди.
Ҳ атто Ҳ у с а й н Б о й қ а р о д ев о н и д аг и
ғаз а л л а р бир вазнда ё з и л га н и н и махсус 
қ а й д этар э к ан , бу ҳолни Бобур иж обий 
ҳодиса деб қ ар ам а ган .
Б обургача ўзбек тилида аруз и лм ига 
доир и к к и рисола ёз и л га н . Б и р и н ч и с и
— Ш айх А ҳм ад бин Худойдод Тарозий- 
нинг „Ф унун ул-балоға“ (1 4 3 6 /3 7 ) асари 
бўлиб, бундаги тўрт и л м н и н г бири аруз- 
дир.
И к к и н ч и с и — А л и ш е р Н ав о и й н и н г 
„Мезон ул-авзон“ асаридир. Бу рисола- 
да 
140 вазн ҳ а қ и д а и л м и й м а ъ л у м о т
б ерилган.
Н аво и й н и н г „Ф унун ул-балоға“ аса- 
ридан хабари бўлм аган к ў р и н ад и . Бобур 
ўзб ек т и л и д а г и а р у з ш у н о с л и к н и н г бу 
м а н з а р а с и д а н я х ш и х аб ар д о р б ў л га н и
у ч у н у н д а н қ о н и қ м а г а н ва бу с о ҳ а г а
ҳисса қ ў ш и ш г а ш ай л ан ган .
„ Б о б у р н о м а“ ни к ў ч и р г а н котиб Бо- 
бурнинг аруз рисоласи ном ини „Муфас- 
с а л “ деб кўрсатад и . Д а р ҳ а қ и қ а т , Бобур 
бу рисолани ш у н д ай ёзг а н к и , унда асл, 
ф у р у ъ ва з и ҳ о ф л ар ю засидан иш л аб чи- 
қ и л г а н 537 вазн м и қд о ри га а ҳ а м и я т бе 
рилса, т а д қ и қ о т н и н г б еж и з „М уф ассал“ 
деб а т а л м а г а н и г а ам ин бўл ам из. Ушбу 
м а ъ л у м о т к е л г у с и д а Б о б у р н и н г а р у з
р и соласи но м и н и т у р л и н а ш р л а р д а ва 
м актаб адабиёт д ар с л и к л а р и д а „Муфас- 
с а л “ т ар зи д а эълон қ и л и н и ш и н и тақозо 
этад и...