Халқаро туризм

ер усти 
тузилиши рельефи
катта рол ўйнайди. Тоғли, хуш манзарали, мураккаб рельеф 
тузилишига эга бўлган ўлкалар туристлар оқимини ўзига кўпроқ жалб 
қилишади. Мураккаб тоғ рельфи ландшафти эстетик жиҳатдан текислик, ясси 
ҳудудларга нисбатан туристларни кўпроқ жалб этиш имкониятига эга. Тоғли 
ўлкалар ўзининг тоза ва соф ҳавоси билан ажралиб, тоғ спортини 
ривожлантириш имконини туғдиради. Европанинг Альп, Осиёнинг Химолой, 
Африканинг Атлас, Американинг Кордильера ва Австралиянинг Катта сув 
айирғич тоғлари, Янги Зелландиянинг Жанубий Альп то¼лари халқаро туризм 
соҳасида йирик марказларга айланиши бежиз эмас. 

---

22 
Халқаро туризмнинг ривожланиш жараёнлари кўп холларда 
мамлакатлар ва ҳудудларнинг 
табиий иқлим
шароитига боғлиқ бўлади. Бу 
ўринда табиий иšлим шароити етакчи ўринни эгаллайди. Табиий иšлим 
шароити туризм ҳаракатини мавсумий характерга айлантирувчи асосий омил 
бўлиб ҳисобланади. Табиатда об-ҳавонинг ўзгариши, табиий офатларнинг тез-
тез такрорланиш ҳодисалари, табиат инжиқликлари туристлар оқимининг 
кескин камайишига сабабчи бўлади. Шу сабабли туризмнинг энг ривожланган 
минтақалари ер шарининг мутадил иқлим зоналарига тўғри келади. Жумладан, 
Ўртаер денгизи, қора денгиз, Кариб денгизи, Адриатика денгизи, Болтиš 
денгизи, Япон денгизи, Жанубий Хитой денгизи қирғоқларида жойлашган 
мамлакатларда туризм халқаро аҳамиятга эга.
Дунё океани ва денгиз қирғоқлари
халқаро туризм соҳасининг 
ривожланишига катта таъсир кўрсатувчи омиллар бўлиб хизмат қилади. Улар 
иқтисодий алоқаларни ривожлантиришга сайёҳлик, сайр-томошаларни 
уюштиришда, алоҳида ўринни эгаллайди. Айниқса, Франция ва Италиянинг 
денгиз қирғоқлари, Руминия ва Болгария шарқий соҳиллари, АªШда 
Колифорния ва Флорида денгиз бўйлари, Багам ва Бермуд ороллари пляжлари 
билан сўзсиз халқаро туризм ва куротлар масканига айланган. 
Океан ва денгиз сувларининг чўмилиши учун қўлай бўлган қирғоқлари 
таркибига қуйидаги элементлар киради. Микроиқлим, денгиз ва океан 
сувларининг қуруқликка туташ бўлган жойларида сувнинг ҳарорати, 
чуқурлиги, сув тўлқинлари, кўтарилиши, қайтиши, оқимлар, сувнинг 
шифобахшлиги, тозалиги, тиниқлиги, денгиз суви тагининг рельефи, сувдаги 
йиртқич қонхўр балиқлар (акула) ва ҳайвонларнинг бор-йўқлиги ҳ.к., қирғоқ 
чизиқларининг тузилиши, пляжлардаги қумлар ва ётқизиқларнинг сифати, 
ранги, шакллари ва қолаверса бир қатор омиллар таъсир этади. 
Дарё ва кўллар
ҳам туризм ресурси ёки бойлиги бўлиб хизмат қилади. 
Улар ер усти ландшафтларини ясатади, микроиқлим шаротини ҳосил қилади, 
туристлар учун балиқ овлаш, сув спорти билан шуғулланиш, туристик 
марказлар, курорт масканларини тоза ичимлик суви билан таъминлаш учун 
хизмат қилади. Ҳозирги кунда Австрия, Швецария, Буюкбритания, Венгрия, 
Польша каби мамлакатлардаги дарё ва кўл сув ҳавзалари туризмнинг энг 
ривож топган турлари бўлиб ҳисобланади. Аммо, кейинги йилларда Ғарбий 
Европадаги Рейн дарёси суви ҳаддан ташқари экологик жиҳатдан ифлосланиб 
кетиш натижасида, у туризм ва дам олишда олдинги ўз ўрни ва мавқеини 
йўқотмоқда. 
Халқаро туризмни ривожлантиришда