Халқаро молия ва ҳисоб

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №1, февраль, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
4 
foyda 
kombinatsiyasiga 
ega 
bo‘lgan 
xavfli 
aktivlarni 
tanlash 
uchun 
ishlatiladi. Aksiyalar toifasida aktivlarni tanlashning misoli ko‘rib chiqiladi va sug‘urta 
kompaniyasining tavakkalchilikka bo‘lgan munosabatiga qarab tanlov bo‘yicha 
tavsiyalar[11] beradilar va sug‘urta kompaniyalarining investitsiya optimal portfelini 
shakllantirish bo‘yicha amaliy ta'sirlarni ochib berishga bag‘ishlangan yondashuvlarini 
batafsil yoritib berishga etiborlarini qaratgan. 
TАDQIQOT METODOLOGIYASI 
Sug‘urta kompaniyalarining investitsiya optimal portfelini shakllantirish, 
investitsiya portfelining moliyaviy barqarorligini ta'minlash bo‘yicha dunyo olimlari va 
iqtisodchilari tomonidan olib borilayotgan tadqiqodlarni o‘rganish, maʼlumotlar 
toʼplash, toʼplangan maʼlumotlarni tahlil qilish, sintezlash, mantiqiy fikrlash kabi 
iqtisodiy tadqiqot usullaridan keng foydalanildi. 
 
TAHLIL VA NATIJALAR 
Mamlakatimiz sug‘urta bozorini rivojlantirish va yanada erkinlashtirish, ushbu 
bozorda sug‘urta operatsiyalari hajmi oshirish, milliy sug‘urta kompaniyalarining 
xalqaro moliya bozorlariga kirishini ta'minlash va rivojlangan korporativ boshqaruv 
tizimini joriy etish orqali xalqaro reytinglarni olish, sug‘urta tashkilotlarining invetitsiya 
faoliyatini takomillashtirish, sug‘urta kompaniyalarining investitsiya faoliyatini qo‘llab-
quvvatlash mexanizmlarini kengaytirish, majburiy tibbiy sug‘urta tizimini joriy 
etish[12], sug‘urta kompaniyalarini lizing faoliyati bilan shug‘ullanishni rag‘batlantirish 
va sug‘urta tashkilotlarni investitsion portfellarni shakllantirish dolzarb masalalardan 
hisoblanadi. Sug‘urta tashkilotlari esa mamlakatimiz iqtisodiyotida juda muhim rol 
o‘ynamoqda. Mamlakatimiz sug‘urta tashkilotlari bugungi kunda muhim ish beruvchi 
sifatida o‘zini ko‘rsatmoqda. Sug‘urta kompaniyalarining hodimlari va agentlari 
miqdori ancha o‘sdi. Lekin boshqa xorijiy mamlakatlar bilan solishtirganda sug‘urta 
xizmatlari bozori O‘zbekiston yalpi ichki mahsulotidagi ulushi atigi 0,4 % ni tashkil 
etadi. Taqqoslash uchun, bu ko‘rsatkich Janubiy Koreyada 11%, Germaniyada 6% va 
Rossiyada 1,5% ni tashkil qiladi. Buning asosiy sabablaridan biri sug‘urta 
xizmatlarining yetarlicha jozibador emasligidir. Masalan, so‘nggi olti oyda sug‘urta 
sohasi 887 milliard so‘m sug‘urta mukofotlarini yig‘di, ammo bu davrda mijozlarga 
to‘langan sug‘urta qoplamasi miqdori mukofotlarning atigi 11 foizini tashkil etdi. 
Dunyoda bu ko‘rsatkich o‘rtacha 50-60% ni tashkil qiladi[13]. 
Keyingi yillarda sug‘urta stavkalarining pasayishi, raqobatning kuchayishi va 
bozorga xorijiy sug‘urta kompaniyalari kelishi, bu muqarrar ravishda sug‘urta 
xizmatlariga talabning oshishiga va natijada sug‘urta mukofotlari va to‘lovlar 
o‘rtasidagi muvozanatni keltirib chiqaradi. Natijada sug‘urta tashkilotlari investitsiya 
portfelini muvozanatlash va uning samaradorligini oshirish muammosiga duch 
kelishadi. Bu esa sug‘urta kompaniyalarining investitsiya portfelining tuzilishini 
yangilashni talab etadi. Yangilash esa bir necha oydan bir necha yilgacha davom etishi 
mumkin. Sug‘urta kompaniyalarining investitsiya portfelining tuzilishi o‘zgarishi xavf 
hisoblanadi. Masalan, sanoat aksiyalari o‘sish uchun eng katta salohiyatga ega va ular 

---