Халқаро хусусий ҳУҚУҚда юрисдикция ва низоларни ҳал этиш. Халқаро арбитраж. Ўқув машғулоти натижалари

Аудиториядан ташқари оралиқ учун муаммоли вазият

1. 
   Фуқаролик ишлари бўйича халқаро судловга тааллуқлилик тўғрисида барча давлатлар учун умумий мажбурий меъёрлар тизими мавжуд эмас, лекин баъзи халқаро шартномаларда – кўп тарафлама ва икки ёқлама шартномалар таркибига шу шартномалар орқали тартибга солинувчи ҳамкорлик доирасида қўлланадиган халқаро судловга тааллуқлилик тўғрисида қоидалар ҳам киради.
   

Савол: “Юрисдикция низоси”ни ҳал этиш ва “қонунлар коллизияси”ни ҳал этиш масалаларини ўзаро боғлаган ҳолда муҳокама қилинг. Ушбу икки ҳолатни ўзаро боғлиқлиги масалаларини мисоллар ёрдамида муҳокама қилинг.


Якуний назорат учун муаммоли саволлар

1. 
   Суд маҳаллий коллизион ҳуқуқ асосида қўлланиши лозим бўлган чет давлат ҳуқуқи мазмунини аввалдан билишга мажбур эмас. Лекин коллизион масала ҳал этилган бўлиб, чет давлат ҳуқуқи қўлланиши лозим бўлса, суд унинг кўрсатмалари мазмунини белгилаб олиши керак. Ўз талаблари ёки эътирозларига чет давлат ҳуқуқини асос қилиб кўрсатаётган тарафларга эмас, балки айнан судга унинг мазмунини белгилаб олиш (шарҳлаш) вазифаси юклатилади. Бундан келиб чиқадики, суд ўз ташаббусига кўра ва ўзига юклатилган мажбуриятлар туфайли чет давлат ҳуқуқи мазмунини шарҳлайди (ex officio).
   

Савол: суд томонидан чет давлат ҳуқуқи мазмунини шарҳлашдан кўзланган мақсад, суднинг ваколатлари ва шарҳлашнинг талабларини муҳокама қилинг.

2. 
   Қонун ишда иштирок этаётган шахсларга чет давлат ҳуқуқи тааллуқли меъёрларининг мазмунини тасдиқловчи ҳужжатларни тақдим этишга рухсат беради. Манфаатдор шахслар суд ёки фуқаролик ҳолати далолатно маларини ёзиш органига чет давлат оила ҳуқуқи маъёрларининг мазмунини шарҳлашда бошқа бирор тарзда ҳам ёрдам беришлари мумкин.
   

Савол: Ўзбекистон Республикаси қонунлари ва халқаро шартномаларига мувофиқ равишда қўлланилиши лозим бўлган чет давлат ҳуқуқи меъёрлари бузилганда ёки улар нотўғри қўлланилганда қандай оқибатлар юзага келади?